MythologyMythologyDocumentariesFestivalspersonswarsBeutiful HellasArtFun

30.1.15

Elis

Elis /ˈɛlɨs/, or Eleia /ɛˈlaɪ.ə/ (Greek, Modern: Ήλιδα Ilida, Ancient: Ἦλις Ēlis; Doric: Ἆλις Alis; Elean: Ϝαλις Walis, ethnonym: Ϝαλειοι) is an ancient district that corresponds to the modern Elis regional unit. Elis is in southern Greece on the Peloponnesos peninsula, bounded on the north by Achaea, east by Arcadia, south by Messenia, and west by the Ionian Sea. Over the course of the archaic and classical periods, the polis of Elis controlled much of the region of Elis, most probably through unequal treaties with other cities, which acquired perioikic status. Thus the city-state of Elis was formed.

Homer mentions that Elis participated in the Trojan War.

The first Olympic festival was organized in Elean land, Olympia, Greece by the authorities of Elis in the 8th century BC, with tradition dating the first games at 776 BC. The Hellanodikai, the judges of the Games, were of Elean origin

According to Strabo,the first settlement was created by Oxylus the Aetolian who invaded there and subjugated the residents. The city of Elis underwent synoikism—as Strabo notes—in 471 BC. Elis held authority over the site of Olympia and the Olympic games.

The spirit of the games had influenced the formation of the market: apart from the bouleuterion, which was housed in one of the gymnasia, most of the other buildings were related to the games, including two gymnasia, a palaestrum, and the House of the Hellanodikai 

Description
The extensive archaeological site of ancient Elis comprises the ancient agora, the theatre, the residential sector, the cemeteries, the acropolis, and the unexcavated gymnasiums. A number of settlements or suburbs, each with its own cemetery, developed around the city. Only small sections of the city have been investigated so far, but these provide enough information to help us imagine how the city looked.

The agora remained largely unchanged until the very end, with some minor remodelling in the Roman period. Other early buildings, however, were replaced by new constructions particularly in the Late Hellenistic and Roman periods. Both the early buildings, which were built of ashlar blocks in the ancient Greek manner, and the later ones were systematically looted for building material in Late Antiquity and later periods.

The theatre, a striking monument with a characteristic earthen cavea and a well-preserved stage building, occupied the north end of the agora. It enjoyed views of the river, which, in antiquity, ran very close by, along the city's north limits. A bridge crossed the river near that point and a strong embankment protected the city against floods. The Bouleuterion and the city's two gymnasiums were most probably located near the theatre, on a terrace by the riverbank.

The city's religious and possible administrative centre occupied the agora's south end. Here, various buildings lie haphazardly within a relatively limited space: the built enclosure of a temple with a stepped porch and altar, several porticoes and ancillary rooms, a monumental two-roomed building of the Classical period and its later annex, and an incomplete rectangular building near the entrance to the agora. This last building has been tentatively identified as the peristyle tholos dedicated to the worship of the Roman Emperors, which was already abandoned in Pausanias's time. The agora's interior space was partly lined by two large and one small portico, the latter built as a continuation of one of the large ones.

The city had densely populated residential blocks, wide streets, and several bathhouses. An impressive number of kilns was identified throughout the city. Two cemeteries were located at either end of the city, along the main road, and several small communities or suburbs developed along the same road. The acropolis occupied the top of a hill to the city's east.

History
Ancient Elis, the largest city and capital of the homonymous city-state, was built on the north banks of the Peneus River, between the mountainous part of Elis (Akroreia) and its coastal lowlands (Elis Koile). The site was inhabited almost continuously from the beginning of the Middle Palaeolithic (130/120,000) until the end of the Early Byzantine period (seventh century AD), when the city was abandoned. Aetolos Oxylos is considered the city's mythical founder (twelfth-eleventh centuries BC). He allegedly took advantage of the Dorian invasion in order to subordinate the area's early inhabitants and founded the first settlement. The city thrived in the early historical period (eleventh-tenth centuries BC), during the late Archaic and early Classical periods (sixth-fifth centuries BC), and in the Early Roman period (second century BC - early third century AD).

Large numbers of flint tools from surface layers suggest that the site was inhabited since the Palaeolithic. Habitation concentrated primarily in the area of the later theatre at the end of the Neolithic, and on the acropolis during the late third and early second millennia BC. The Mycenaean period saw the development of several settlements, whose cemeteries lie close to the limits of the later city. Several graves in the later city's agora date from the end of the Mycenaean period (mid-twelfth century BC).

The graves at the theatre and neighbouring east cemetery date to the early historical period, the so-called Dark Age (eleventh-tenth centuries BC). The corresponding settlements were probably located nearby. The Geometric finds, which indicate the possible existence of two small temples, are limited, and there is even less evidence for the seventh century BC. By contrast, the sixth century BC was a period of development witnessed by the finds from temples and public buildings. The introduction of democracy, the city's establishment as capital of the homonymous city-state, and its merger with the surrounding small settlements (471 BC) were landmarks in the history of Elis.

During the Peloponnesian War, the city's long-lived alliance with Sparta came to an end with devastating consequences for Elis. King Agis of Lacedaemon marched against Elis in 399 BC, King Philip II of Macedon supported the establishment of oligarchy and abolished democracy in 343 BC, and Telesphoros conquered the city in 313 BC. Aided by Roman troops, the city guard repelled an attack by King Philip V of Macedon in 209 BC, and in 191 BC, Elis joined the Achaian League. In 146 BC, it was conquered by the Romans and became part of the Roman province of Achaia; it came under the full authority of the Roman Empire as part of the Provincia Macedoniae in the early first century BC.

Elis thrived in the Early Roman period and enjoyed numerous privileges because of its role in the organization of the Olympic Games. It was greatly influenced by Roman civilization and developed a multi-cultural identity due to the various ethnic groups, particularly Romans, living there.

The barbarian invasions of Late Antiquity did not spare Elis. The city was raided by the Heruli (267 AD), the Visigoths (395 AD), and the Vandals (467 AD) before it was destroyed by two earthquakes in the sixth century AD. Life continued, however, during the seventh century, towards the end of which the city was definitively abandoned. Sporadic habitation among the ruins of the ancient city occurred in later centuries.

Elis was the birthplace of several important figures of the ancient world, including Iphitus, who established the first Olympic Games (ninth or eighth century BC), the sophist Hippias (fifth century BC), and the sceptic Pyrron (365-275 BC).

Elis was first excavated in 1910-1914 by the Austrian Archaeological Institute, whose director for the period 1911-1914 was Otto Walter. The Greek archaeologist Anastasios Orlandos participated in these early excavations. Nikolaos Gialouris resumed the excavations in 1960 for the Greek Archaeological Society. Recent work for the promotion of the archaeological site of Elis includes the removal of undergrowth, tree planting, the creation of visitors' paths, the installation of signs with explanatory texts, and the conservation and restoration of its monuments.

Site Monuments
Ancient theatre at Elis

Ancient Agora (forum) at Ilis

Sources / Bibliography / Photos

Roy, J. “The Perioikoi of Elis.” The Polis as an Urban Centre and as a Political Community. Ed. M.H. Hansen. Acts of the Copenhagen Polis Centre 4. Copenhagen: Det Kongelige Danske Videnskabernes Selskab, Historisk-filosofiske Meddelelser 75, 1997. 282-32
Iliad 2.615
Strabo Geographica Book 8.3.30
Roy, J. (2002). "The Synoikism of Elis". In Nielsen, T. H. Even More Studies in the Ancient Greek Polis. Stuttgart: Steiner. pp. 249–264. ISBN 3-515-08102-X.
Strabo; trans. by H. C. Hamilton & W. Falconer (1856). "Chapter III. GREECE. ELIS.". Geography of Strabo II. London: Henry G. Bohn. pp. 7–34.
Koumouzelis M. 1980, "The Early and Middle Helladic Periods in Elis" PhDdiss. Brandeis Univ., p. 55 - 62
Eder B. 2001, "Die submykenischen und protogeometrischen Graber von Elis", Athens
Smith, William. Ancient Library.
Athenaeus. Deipnosophistae, VIII 350a.
Towle, James A. Commentary on Plato: Protagoras, 341c.
Sophie Minon. Les Inscriptions Éléennes Dialectales (VI-II siècle avant J.-C.). Volume I: Textes. Volume II: Grammaire et Vocabulaire Institutionnel. École Pratique des Hautes Études Sciences historiques et philogiques III. Hautes Études du Monde Gréco-Romain 38. Genève: Librairie Droz S.A., 2007. ISBN 978-2-600-01130-3
http://www.wikipedia.org/
http://www.diazoma.gr
http://www.amaliada.gr
http://www.dimosilidas.gr
http://odysseus.culture.gr  Χρήστος Ματζάνας, αρχαιολόγος
Tritsch F., "Die Agora von Elis und die altgriechische Agora", Ojh 27 (1932), 64-105
Παπαχατζής Ν., Παυσανίου Ελλάδος περιήγησις: Μεσσηνιακά-Ηλιακά, Αθήνα 1979, σσ. 394-411
Γιαλούρης Ν., Ήλις, το Λίκνο των Ολυμπιακών Αγώνων, Αθήνα 1996
Baitinger H. & Eder B., Hellenistische Stimmarken aus Elis und Olympia: Neue Forschungen zu den Beziehungen zwichen Hauptstadt und Heiligtum, Jahrbuch des Deutschen Archaologischen Instituts 116 (2001), 163-257
   
 

Ήλιδα

Το Τοπικό Διαμέρισμα της Αρχαίας Ήλιδας βρίσκεται δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο της Ήλιδας και έχει πληθυσμό 352 κατοίκους (στοιχεία απογραφής 2001).

Η Ήλιδα παρουσιάζεται αρχικά με στοιχεία αναγνώρισης το Β.Δ. 18.08.1912 (ΦΕΚ 256/1912) και την επωνυμία  Παλαιόπολη. Προήλθε από τον τέως Δήμο Ήλιδας. Μετονομάσθηκε σε Ήλιδα με Α.Υ. Εσωτ. 24984/16.04.1915 (ΦΕΚ Α 149/1915) και με το Π.Δ. 204/21.07.1997 και (ΦΕΚ 162/19.08.1997) σε Αρχαία Ήλιδα. Βρίσκεται Β.Α. της Αμαλιάδας σε πεδινή περιοχή με υψόμετρο 70μ. και σε απόσταση 12χλμ. περίπου από την Αμαλιάδα. Το όνομά της διαιωνίζει την Αρχαία Πόλη της Ήλιδας.

Περιγραφή
Ο εκτεταμένος αρχαιολογικός χώρος της πόλης της Ήλιδας αποτελείται από την αρχαία αγορά και το θέατρο, τον οικιστικό τομέα, τα νεκροταφεία, την ακρόπολη και τα μη ανασκαμμένα ακόμη γυμνάσια. Τριγύρω της, σε μικρότερη ή μεγαλύτερη απόσταση αναπτύσσονταν διάφοροι οικισμοί, κώμες ή προάστια με ξεχωριστά νεκροταφεία. Λίγα σχετικά τμήματα έχουν ανασκαφτεί, τα οποία, ωστόσο είναι αρκετά ώστε να δοθεί μια ιδέα της αρχαίας πόλης. 
Φαίνεται ότι η περιοχή της αγοράς διατήρησε μέχρι το τέλος της ζωής της πόλης τον αρχικό της χαρακτήρα, δεδομένου ότι σε λίγα σημεία υπάρχουν επεμβάσεις που χρονολογούνται κατά τη διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας. Αντίθετα στην ίδια την πόλη οι παλαιότερες κατοικίες δε σώζονται διότι πάνω σε αυτές κτίστηκαν οι νεότερες των υστεροελληνιστικών και κυρίως των ρωμαϊκών χρόνων. Τα κτήρια της Ήλιδας, κυρίως τα παλαιότερα που ήταν κατασκευασμένα με κυβόλιθους, σύμφωνα με τον αρχαίο ελληνικό τρόπο δόμησης, προσέφεραν έτοιμο οικοδομικό υλικό και για το λόγο αυτό λιθολογήθηκαν συστηματικά κατά την ύστερη αρχαιότητα και τις μεταγενέστερες περιόδους.

Το αντιπροσωπευτικότερο ίσως μνημείο είναι το θέατρο με το χαρακτηριστικό χωμάτινο κοίλο και το καλά διατηρημένο σκηνικό οικοδόμημα. Ήταν κτισμένο στο βόρειο άκρο της αγοράς, κάποτε πολύ κοντά στην όχθη του Πηνειού και με θέα προς αυτόν. Ο πλωτός, ίσως τότε ποταμός, έρεε κατά μήκος των βορείων παρυφών της πόλης. Για την εξυπηρέτηση των συγκοινωνιακών αναγκών υπήρχε γέφυρα και για την προστασία από τις πλημμύρες ισχυρό ανάλημμα. Κοντά στο θέατρο και κατά μήκος μιας αναβαθμίδας του Πηνειού, θα πρέπει να τοποθετηθούν βάσει των ενδείξεων το βουλευτήριο και τα δύο γυμνάσια της πόλης.

Στο αντίθετο (νότιο) άκρο της αγοράς τοποθετείται το λατρευτικό και ίσως διοικητικό κέντρο της αρχαίας πόλης. Σε σχετικά περιορισμένο χώρο και χωρίς κάποια οργάνωση βρίσκονται ο κτιστός περίβολος ενός τεμένους με κλιμακωτή πρόσβαση (πρόπυλο) και με βωμό, στοές και βοηθητικοί χώροι, ένα διμερές κτήριο μνημειακής κατασκευής κλασικών χρόνων με το μεταγενέστερο παράρτημά του και στην είσοδο, τέλος, της αγοράς, ένα ελλιπές ορθογώνιο οικοδόμημα. Για το τελευταίο αυτό κτήριο, χωρίς ωστόσο να έχει επαρκώς τεκμηριωθεί, προτείνεται η ταύτιση με την εγκαταλειμμένη στα χρόνια του Παυσανία περίστυλη θόλο, η οποία ήταν αφιερωμένη στη λατρεία των Ρωμαίων αυτοκρατόρων. Μέρος του εσωτερικού της αγοράς πλαισιωνόταν από δύο πολύ μεγάλες στοές και μια μικρότερη στην προέκταση της μιας από αυτές.
Στα δύο άκρα της πόλης και κατά μήκος ενός σημαντικού οδικού άξονα υπήρχαν τα δύο νεκροταφεία της. Κατά μήκος του δρόμου αυτού αναπτύσσονταν επίσης επιμέρους προάστια και κώμες. Η κυρίως πόλη διέθετε πυκνοκατοικημένα οικοδομικά τετράγωνα, ευρύχωρους δρόμους και πάρα πολλά λουτρά. Εντύπωση προκαλεί επίσης ο μεγάλος αριθμός κλιβάνων σε διάφορα σημεία της αρχαίας πόλης. Τέλος σε λόφο στα ανατολικά τοποθετείται η ακρόπολη της.

Η Ήλιδα αποτελεί το παράδειγμα μιας πόλης η οποία ουσιαστικά έμεινε ακατοίκητη μετά την εγκατάλειψή της στο τέλος της αρχαιότητας. Αν και παρουσιάζει ενδείξεις παλαιότατης κατοίκησης και λείψανα τα οποία σχετίζονται με την ακμή του ελληνικού πολιτισμού (6ος-4ος αι. π.Χ.), αυτά είναι μάλλον λιγοστά, αν συγκριθούν με τη συνολική εικόνα που δίνει η ανασκαμμένη πόλη η οποία γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη κατά τη διάρκεια των ύστερων φάσεων της αρχαιότητας.

Ιστορία
 Η γεωγραφική θέση του χωριού αποτελεί συνέχεια της Πόλης-Κράτους της Αρχαίας Ήλιδας, της διοργανώτριας πόλης των Ολυμπιακών αγώνων, που βρίσκονταν κτισμένη μεταξύ του Πηνειού ποταμού και των σημερινών χωριών Αρχαία Ήλιδα και Καλύβια Ήλιδας και ήταν ατείχιστη. Ήταν η ιερή πόλη του Ολύμπιου Δία και προς τιμήν του το 776 π.Χ. ο βασιλιάς Ίφιτος οργάνωσε και καθιέρωσε τους πρώτους ολυμπιακούς αγώνες σε πανελλήνια κλίμακα έως την κατάργησή τους το 394μ.Χ. από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Θεοδόσιο το Μέγα.

Υπάρχουν πολλές ιστορικές αναφορές για την πόλη, με κυριότερη αυτή του περιηγητή Παυσανία που πέρασε το 170 μ.Χ. μένοντας έκπληκτος από την θέα των μεγαλοπρεπών οικοδομημάτων και την οργάνωση της πόλης. Κατέγραψε σπουδαία μνημεία όπως το Γυμνάσιο που ιδρύθηκε το 172 π.Χ., το Πλέθριον, το Τετράγωνο, τη Μαλθώ, κτίσματα που οι αθλητές χρησιμοποιούσαν για την προπόνησή τους. Το Λαλίχμιον, που ήταν το βουλευτήριο των Ηλείων, η αγορά, το θέατρο, ο ιππόδρομος, η στοά των Ελληνοδικών, η Κερκυραϊκή στοά, τα λουτρά, το τέμενος της Αφροδίτης ουράνιας με το Χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς, έργο του Φειδία, το άγαλμα της Πάνδημου Αφροδίτης καθισμένης σε τράγο έργο του Σκόπα. Στην Ακρόπολη της πόλης υπήρχε Ναός της Αθηνάς με χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς που έφερνε στο κράνος κόκορα, το ιερό πτηνό της θεάς, έργο πιθανόν του Φειδία ή της σχολής του. Άλλοι σπουδαίοι ναοί και αγάλματα ήταν του Ποσειδώνα, της Τύχης, του Άδη, το Ήραιον, του Ηρακλή, της Φιλομείρακος Αρτέμιδος του Σωσιπόλη (ντόπιος θεός) κτλ.

Καταγωγή από την πόλη είχαν δύο σπουδαίοι άντρες, ο σοφιστής Ιππίας και ο φιλόσοφος Πύρρωνας. Η πόλη το 471 π.Χ. αριθμούσε γύρω στους 60.000 κατοίκους. Η κατάργηση των ολυμπιακών αγώνων και οι σεισμοί που έπληξαν την πόλη τον 5ο-6ο αιώνα μ.Χ. συντέλεσαν στην παρακμή της. Κατά τα βυζαντινά χρόνια, την φραγκοκρατία και την τουρκοκρατία γίνονται αναφορές για την ύπαρξη οικισμού στην περιοχή με το όνομα Παλαιόπολη.

Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 1910 από το Αυστριακό Ινστιτούτο συνεχίστηκαν από την ελληνική αρχαιολογική εταιρεία το 1960 υπό την επίβλεψη του αρχαιολόγου Ν. Γιαλούρη και συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Από το έργο ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Ήλιδας φέρνονται στο φως σημαντικά ευρήματα, οικοδομήματα, πήλινα αγγεία, χάλκινα και μαρμάρινα αντικείμενα, νομίσματα της αρχαίας πόλης. Μέρος των ευρημάτων εκτίθεται στις αίθουσες του νέου μουσείου Αρχαίας Ήλιδας που λειτούργησε στις 23.03.2004.

Μνημεία

Θέατρο Αρχαίας Ήλιδας
Χτισμένο με κατάλληλη διαμόρφωση σε μια παλιά αναβαθμίδα του Πηνειού ποταμού, στα βόρεια της αγοράς, το θέατρο της Ήλιδας παρουσιάζει την μάλλον σπάνια ιδιομορφία ότι το κοίλο του ήταν χωμάτινο και δεν έφερε λίθινη επένδυση, παρά μόνο στις ανόδους που επέτρεπαν την πρόσβαση στα διάφορα σημεία του, κατά μήκος των παρόδων και σε μια σειρά λίθινων εδράνων στο κατώτερο τμήμα του. Η παλαιότερη φάση κατασκευής του χρονολογείται στο α' μισό του 4ου αι. π.Χ. Ισχυροί αναλημματικοί τοίχοι συγκρατούσαν την επίχωση του κοίλου και διαμόρφωναν με τα πλευρικά διαμερίσματα της σκηνής τις δύο παρόδους του θεάτρου.

Η μόνιμη λίθινη σκηνική κατασκευή είναι από τις αρχαιότερες. Σώζει ένα από τα παλαιότερα προσκήνια (αρχές 3ου αι. π.Χ.), η πρόσοψη του οποίου ήταν διακοσμημένη με ημικίονες. Μεγάλες οπές κατά μήκος του στυλοβάτη επέτρεπαν την τοποθέτηση των σκηνικών. Πίσω από το προσκήνιο υπήρχαν τα διάφορα ευρύχωρα διαμερίσματα της σκηνής και εκατέρωθέν της τα παρασκήνια. Η αρχικά κυκλική ορχήστρα περιορίστηκε από την κατασκευή μιας μακρόστενης δεξαμενής που διοχέτευε τα όμβρια ύδατα μέσω ενός παλαιότερου αγωγού στον Πηνειό. Η κατασκευή της συνδυάστηκε προφανώς με την εξοικονόμηση ενός ορθογώνιου χώρου εμπρός από το σκηνικό οικοδόμημα και την διευθέτηση ενός λογείου για τις ανάγκες της Νέας Κωμωδίας. Στο πίσω μέρος της σκηνής είχε αναπτυχθεί ήδη από την Ελληνιστική εποχή ένας συνοικισμός. Κοντά στο θέατρο αναφέρεται από τον Παυσανία η ύπαρξη ιερού του Διονύσου (6, 26, 1). Ημικυκλικό κρηπίδωμα από στεγασμένο μικρό κτίριο του τέλους του 4ου αι. π.Χ. που βρέθηκε κοντά στη δυτική πάροδο, ανήκει ίσως σε χορηγικό μνημείο.

Το θέατρο βρήκε εγκαταλειμμένο ο Περιηγητής. Έναν αιώνα αργότερα ολόκληρη η περιοχή μετατράπηκε σε νεκροταφείο. Η καταστροφή αυτή που παρατηρείται και σε άλλα σημεία της αρχαίας πόλης σχετίζεται με την επιδρομή των Ερούλων (267 μ.Χ.).

Αγορά Αρχαίας Ήλιδας

Η Αγορά της αρχαίας Ήλιδας ήταν μεγάλης έκτασης. Σύμφωνα με τον περιηγητή Παυσανία που επισκέφτηκε την Ήλιδα κατά τα μέσα του 2ου αι. μ.Χ., ονομαζόταν Ιππόδρομος γιατί εκεί γινόταν η προπόνηση των αλόγων (6, 24, 2). Αν και δεν είχε σαφή όρια, παρουσίαζε το σχήμα ενός ακανόνιστου τραπεζίου. Η έλλειψη κλειστού σχήματος και σύνθεσης στην τοποθέτηση των διαφόρων κτηρίων μεταξύ τους, τα οποία κτίζονταν χωρίς προδιαγεγραμμένο σχέδιο υποδηλώνει την αρχαιότητά της, όπως άλλωστε αναφέρει και ο Παυσανίας (τρόπω δε πεποίηται τω αρχαιοτέρω).

Τα πρώτα ευρήματα χρονολογούνται στο τέλος της γεωμετρικής εποχής και προέρχονται από έναν αποθέτη του ιερού αυτού τεμένους. Κάτι ανάλογο υποδηλώνουν σχετικά ευρήματα και μάλιστα, ίσως λίγο παλαιότερα, στην περιοχή του μεταγενέστερου θεάτρου. Η ιερότητα των δύο αυτών άκρων της αγοράς της Ήλιδας τεκμηριώνεται και με ευρήματα που ανήκουν χρονικά σε όλη σχεδόν τη διάρκεια της αρχαιότητας. Όμως από τον 6ο αι. π.Χ. το νότιο άκρο της αποκτά ιδιαίτερη σημασία και γίνεται το λατρευτικό και πολιτικό κέντρο της αγοράς.

Σε πολύ μικρό χώρο συνωστίζονται διάφορα κτήρια λατρευτικού και διοικητικού χαρακτήρα ενώ η υπόλοιπη αγορά είναι μια τεράστια ελεύθερη έκταση με κάποιες σποραδικές κατασκευές, κυρίως βωμούς. Στην περιοχή του θεάτρου ανάλογη οικοδομική δραστηριότητα παρατηρείται προς το τέλος της κλασικής περιόδου και στις αρχές κυρίως της ελληνιστικής με την ανέγερση του θεάτρου και κτιρίων λατρευτικού και ίσως διοικητικού χαρακτήρα. Κατά την ελληνιστική περίοδο κατασκευάστηκαν ή ανακαινίστηκαν ριζικά οι μεγάλες στοές που οργανώνουν κατά κάποιο τρόπο την μέχρι τότε αχανή έκταση της αγοράς.

Κατά την ύστερη ελληνιστική και τη ρωμαϊκή περίοδο χρονολογούνται οι λουτρικές εγκαταστάσεις στο ΒΔ τμήμα της αγοράς, στην περιοχή των γυμνασίων, ενώ στο Ν άκρο της παρατηρείται έντονη οικοδομική δραστηριότητα, όπως δείχνουν οι κλίβανοι πήλινων δομικών στοιχείων για την ανακαίνιση των ήδη υπαρχόντων κτιρίων ή την προσθήκη άλλων. Κατά την ίδια χρονική περίοδο, πίσω από την σκηνή του θεάτρου αναπτύσσεται μια συνοικία.

Ωστόσο, ολόκληρη αυτή η περιοχή του θεάτρου εγκαταλείπεται στα τέλη του 2ου αι. μ.Χ. και σύντομα θα μετατραπεί σε ένα εκτεταμένο νεκροταφείο που δείχνει το μέγεθος των συμφορών και των καταστροφών που υπέστη η πόλη προς το τέλος της αρχαιότητας. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στην περιοχή της Διπλής-Κερκυραϊκής ή Νότιας στοάς, πάνω στα ερείπια της οποίας χτίζεται κατά το β΄μισό του 5ου αι. μ.Χ. μια μικρή παλαιοχριστιανική βασιλική, το δάπεδο της οποίας ήταν διακοσμημένο με περίτεχνο μωσαϊκό.

Πηγές / Βιβλιογραφία / Φωτογραφίες


Roy, J. “The Perioikoi of Elis.” The Polis as an Urban Centre and as a Political Community. Ed. M.H. Hansen. Acts of the Copenhagen Polis Centre 4. Copenhagen: Det Kongelige Danske Videnskabernes Selskab, Historisk-filosofiske Meddelelser 75, 1997. 282-32
Iliad 2.615
Strabo Geographica Book 8.3.30
Roy, J. (2002). "The Synoikism of Elis". In Nielsen, T. H. Even More Studies in the Ancient Greek Polis. Stuttgart: Steiner. pp. 249–264. ISBN 3-515-08102-X.
Strabo; trans. by H. C. Hamilton & W. Falconer (1856). "Chapter III. GREECE. ELIS.". Geography of Strabo II. London: Henry G. Bohn. pp. 7–34.
Koumouzelis M. 1980, "The Early and Middle Helladic Periods in Elis" PhDdiss. Brandeis Univ., p. 55 - 62
Eder B. 2001, "Die submykenischen und protogeometrischen Graber von Elis", Athens
Smith, William. Ancient Library.
Athenaeus. Deipnosophistae, VIII 350a.
Towle, James A. Commentary on Plato: Protagoras, 341c.
Sophie Minon. Les Inscriptions Éléennes Dialectales (VI-II siècle avant J.-C.). Volume I: Textes. Volume II: Grammaire et Vocabulaire Institutionnel. École Pratique des Hautes Études Sciences historiques et philogiques III. Hautes Études du Monde Gréco-Romain 38. Genève: Librairie Droz S.A., 2007. ISBN 978-2-600-01130-3
http://www.wikipedia.org/
http://www.diazoma.gr
http://www.amaliada.gr
http://www.dimosilidas.gr
http://odysseus.culture.gr  Χρήστος Ματζάνας, αρχαιολόγος
Tritsch F., "Die Agora von Elis und die altgriechische Agora", Ojh 27 (1932), 64-105
Παπαχατζής Ν., Παυσανίου Ελλάδος περιήγησις: Μεσσηνιακά-Ηλιακά, Αθήνα 1979, σσ. 394-411
Γιαλούρης Ν., Ήλις, το Λίκνο των Ολυμπιακών Αγώνων, Αθήνα 1996
Baitinger H. & Eder B., Hellenistische Stimmarken aus Elis und Olympia: Neue Forschungen zu den Beziehungen zwichen Hauptstadt und Heiligtum, Jahrbuch des Deutschen Archaologischen Instituts 116 (2001), 163-257
 

22.1.15

Χρυσαορίδα

H Χρυσαορίδα ήταν μια αρχαία πόλη στην Καρία, Ανατολία, μεταξύ του Εύρωμου (επίσης Εύνομος) και της Στρατονίκειας. Στα χρόνια των Σελευκιδών, η Χρυσαορίδα ήταν η έδρα του "Κοινού των Χρυσαορέων". Η συνέλευση τους γινόταν στον ναό του Δία του Χρυσαορέα.

τὸ Χρυσαορέων ἔθνος a natione Carum (Steph. Byz. Χρυσαορίς· Ἐπαφρόδιτος δὲ τὴν Καρίαν πᾶσαν Χρυσαορίδα λέγεσθαι); quae cum antiquitus oppida nondum haberet, sed κατὰ·κώμας habitaret, foedus pago- rum (κωμῶν) constitutum est circa lovis Chrysaorei (not. i 9) delubrum. Cf. quae post W. Η. Waddingtonum ad Lebas Inscr. III 399 aliosque exposuit Holleaux ad hunc tltulum (vide etiam n. iil^). Post Alexandri Magni vero aetatem cum oppida Graeca in illa regione conderentur, pagi Carici ex parte his oppidis attributi sunt, quo factum est ut quaeque civitas tot suffragia ferret in communi concilio, quot pagos antiquos systematis Chrysaorei eius ager comprehenderet. Cf. Strabo XIV, 2, 25 p. 660 Cas. καλεῖται δὲ τὸ σύστημα αὐτῶν Χρυσαορέων, συνεστηκὸς ἐκ κωμῶν· οἱ δὲ πλείστας παρεχόμενοι κώμας προέχουσι τῇ ψήφῳ, καθάπερ Κεραμιῆται· καὶ Στρατονικεῖς δὲ τοῦ συσψτἡ μάτος μετέχουσιν, οὐκ ὄντες τοῦ Καρικοῦ γένους, ἀλλ' ὅτι κώμας ἔχουσι τοῦ
 
 Γιος του Ποσειδώνα και της Μέδουσας. Ο Χρυσάωρ ήταν γιγαντόσωμος πολεμιστής - τέρας που βγήκε μέσα από το σώμα της Μέδουσας μαζί με τον Πήγασο, το φτερωτό άλογο, όταν την αποκεφάλισε ο Περσέας. Ονομάστηκε έτσι επειδή γεννήθηκε με ένα χρυσό σπαθί στο χέρι.

Ο Χρυσάωρ ήταν πρόγονος πολλών τεράτων. Απέκτησε με την Ωκεανίδα Καλλιρρόη δύο παιδιά, τον τρισώματο γίγαντα Γηρυόνη και την Έχιδνα, που ήταν μισή γυναίκα και μισή φίδι. Η Έχιδνα και ο Τυφώνας έφεραν στο φως τον Κέρβερο, τον Όρθρο, το Λιοντάρι της Νεμέας, τη Λερναία Ύδρα, τη Φαία της Κρομμυώνας και τη Σφίγγα της Θήβας.


    Φόρκυι δ' αὖ Κητὼ γραίας τέκε καλλιπαρήους
    ἐκ γενετῆς πολιάς, τὰς δὴ Γραίας καλέουσιν
    ἀθάνατοί τε θεοὶ χαμαὶ ἐρχόμενοί τ' ἄνθρωποι,
    Πεμφρηδώ τ' εὔπεπλον Ἐνυώ τε κροκόπεπλον,
    Γοργούς θ', αἳ ναίουσι πέρην κλυτοῦ Ὠκεανοῖο
    ἐσχατιῇ πρὸς νυκτός, ἵν' Ἑσπερίδες λιγύφωνοι,
    Σθεννώ τ' Εὐρυάλη τε Μέδουσά τε λυγρὰ παθοῦσα·
    ἡ μὲν ἔην θνητή, αἱ δ' ἀθάνατοι καὶ ἀγήρῳ,
    αἱ δύο· τῇ δὲ μιῇ παρελέξατο Κυανοχαίτης
    ἐν μαλακῷ λειμῶνι καὶ ἄνθεσιν εἰαρινοῖσι.
    τῆς ὅτε δὴ Περσεὺς κεφαλὴν ἀπεδειροτόμησεν,
    ἐξέθορε Χρυσάωρ τε μέγας καὶ Πήγασος ἵππος.
    τῷ μὲν ἐπώνυμον ἦν, ὅτ' ἄρ' Ὠκεανοῦ παρὰ πηγὰς
    γένθ', ὁ δ' ἄορ χρύσειον ἔχων μετὰ χερσὶ φίλῃσι.
    χὠ μὲν ἀποπτάμενος, προλιπὼν χθόνα μητέρα μήλων,
    ἵκετ' ἐς ἀθανάτους· Ζηνὸς δ' ἐν δώμασι ναίει
    βροντήν τε στεροπήν τε φέρων Διὶ μητιόεντι·
    Χρυσάωρ δ' ἔτεκε τρικέφαλον Γηρυονῆα
    μιχθεὶς Καλλιρόῃ κούρῃ κλυτοῦ Ὠκεανοῖο·
   -Ησίοδος, Θεογονία, 270

Το Κοινό των Χρυσαορέων ήταν μια άτυπη χαλαρή ομοσπονδία με αρκετές πόλεις στην αρχαία περιοχή της Καρίας, της Ανατολίας, που προφανώς σχηματίστηκε την περίοδο των Σελευκιδών και διήρκεσε τουλάχιστον μέχρι το 203 π.Χ. Το Κοινό είχε την κύρια εστίασή στην άμυνα, και δευτερευόντως το εμπόριο.

Πηγές / Βιβλιογραφία
  • Hazlitt, Classical Gazetteer, "Chrysaorium"
  • https://www.wikipedia.org
    http://www.ancientlibrary.com
  • J. Ma, Antiochos III and the Cities of Western Asia Minor
  • Ησίοδος, Θεογονία, 270
  • G. G. Aperghis, The Seleukid Royal Economy. The Finances and Financial Administration of the Seleukid Empire, Cambridge
  • Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, 2, 4, 2
  • Οβίδιος Μεταμορφώσεις 4, 784
  • Tatian Address to the Greeks 8, 3, 1
  • Στράβων Γεωγραφικά 14.2.25 /14.2.26 
  • Τατιανός, Προς Έλληνας, 8, 3, 1

Chrysaorium

Chrysaorium (Greek:Χρυσαορίδα) was an ancient city in Caria, Anatolia, between Euromus (also Eunomus) and Stratonicea. In Seleucid times, Chrysaorium was the seat of the Chrysaorian League. The League's assembly met here, in a temple of Zeus Chrysaorius.

 τὸ Χρυσαορέων ἔθνος a natione Carum (Steph. Byz. Χρυσαορίς· Ἐπαφρόδιτος δὲ τὴν Καρίαν πᾶσαν Χρυσαορίδα λέγεσθαι); quae cum antiquitus oppida nondum haberet, sed κατὰ·κώμας habitaret, foedus pago- rum (κωμῶν) constitutum est circa lovis Chrysaorei (not. i 9) delubrum. Cf. quae post W. Η. Waddingtonum ad Lebas Inscr. III 399 aliosque exposuit Holleaux ad hunc tltulum (vide etiam n. iil^). Post Alexandri Magni vero aetatem cum oppida Graeca in illa regione conderentur, pagi Carici ex parte his oppidis attributi sunt, quo factum est ut quaeque civitas tot suffragia ferret in communi concilio, quot pagos antiquos systematis Chrysaorei eius ager comprehenderet. Cf. Strabo XIV, 2, 25 p. 660 Cas. καλεῖται δὲ τὸ σύστημα αὐτῶν Χρυσαορέων, συνεστηκὸς ἐκ κωμῶν· οἱ δὲ πλείστας παρεχόμενοι κώμας προέχουσι τῇ ψήφῳ, καθάπερ Κεραμιῆται· καὶ Στρατονικεῖς δὲ τοῦ συσψτἡ μάτος μετέχουσιν, οὐκ ὄντες τοῦ Καρικοῦ γένους, ἀλλ' ὅτι κώμας ἔχουσι τοῦ
 
In Greek mythology, Chrysaor (Greek: Χρυσάωρ, Khrusaōr, gen.: Χρυσάορος; English translation: "He who has a golden sword" (from χρυσός, "golden" and ἄορ, "sword")), the brother of the winged horse Pegasus, was often depicted as a young man, the son of Poseidon and Medusa. Chrysaor and Pegasus were not born until Perseus chopped off Medusa's head.

Chrysaor, married to Callirrhoe, daughter of glorious Oceanus, was father to the triple-headed Geryon, but Geryon was killed by the great strength of Heracles at sea-circled Erytheis beside his own shambling cattle on that day when Heracles drove those broad-faced cattle toward holy Tiryns, when he crossed the stream of Okeanos and had killed Orthos and the oxherd Eurytion out in the gloomy meadow beyond fabulous Oceanos.
—Hesiod, Theogony 287


In art Chrysaor's earliest appearance seems to be on the great pediment of the early 6th century BC Doric Temple of Artemis at Corfu, where he is shown beside his mother, Medusa.

The Chrysaorian League (Greek: Systema Chrysaorikon) was an informal loose federation of several cities in ancient region of Caria, Anatolia that was apparently formed in the early Seleucid period and lasted at least until 203 BC. The League had its primary focus on unified defense, and secondarily on trade, and may have been linked by ethnic bonds (the Chrysaorians). It had an assembly and financial institutions, and a form of reciprocal citizenship whereby a citizen of a member city was entitled to certain rights and privileges in any other member city. The capital of the League was Chrysaorium where the assembly met. 

Other member cities included: Alabanda (renamed Antiochia of the Chrysaorians), Alinda, Amyzon, Ceramus, Mylasa, Peræa Rhodiorum, Stratonicea, Thera.

For periods of time, some of the member cities were subject to Rhodes.

Sources / Bibliography
  • Hazlitt, Classical Gazetteer, "Chrysaorium"
  • https://www.wikipedia.org
    http://www.ancientlibrary.com
  • J. Ma, Antiochos III and the Cities of Western Asia Minor
  • Hesiod, Theogony 
  • G. G. Aperghis, The Seleukid Royal Economy. The Finances and Financial Administration of the Seleukid Empire, Cambridge
  • Apollodorus Library 2, 4, 2
  • Ovid Metamorphoses 4, 784
  • Tatian Address to the Greeks 8, 3, 1
  • Strabo, Geography 14.2.25 /14.2.26 

20.1.15

Ολβία Ποντική ή Βορυσθένης

Ολβία Ποντική ή Βορυσθένης είναι η αρχαία ελληνική πόλη που ιδρύθηκε από τους ανθρώπους Milet στο 647 - 646 π.Χ., στις όχθες των εκβολών Δνείπερου-Bug, 50 χιλιόμετρα νότια από το σύγχρονο Νικολάεφ.

Η πόλη των αρχαίων Ελλήνων, σας περιμένει μετά από 2.500 χρόνια. Στενά δρομάκια και σπίτια, ναούς, μουσείο, τάφοι είναι μια καλή συνταγή για την ευτυχία.

Η αρχαία  ελληνική πόλη διέθετε γυμνάσιο, θέατρο, γήπεδο, λουτρά, 33 στρέμματα εδάφος, 330 εκτάρια νεκρόπολη και το νησί Μπερεζάν, όπου το Ζ αιώνα π.Χ. ήταν ο πρώτος αρχαίος ελληνικός οικισμός που εμφανίστηκε στις νότιες θαλάσσιες περιοχές της Μαύρης Θάλασσας.
Η αρχαία πόλη ήταν περικυκλωμένη από φυλές Σκυθών. Οι Σκύθες-αγρότες ζούσαν στα νότια του οικισμού, που ονομάζεται από τον Ηρόδοτο Ελληνο-Σκύθες.
Το εργαστήριο και τα κτήματα στην νεκρόπολη της πόλης αποκαλύπτουν τα μυστικά της καθημερινότητας των ανθρώπων που ζούσαν στην πόλη.

Ιστορία
Οι άποικοι όπως μας πληροφορεί ο Ευσέβιος ο Καισαρείας, φαίνεται πως αρχικά εγκαταστάθηκαν στην απέναντι νησίδα το σημερινό Μπερεζάν, αλλά σταδιακά πέρασαν απέναντι στις εκβολές του Μπουγκ, ιδρύοντας την Ολβία. 
Η πόλη είχε κόψει από νωρίς νομίσματα φτιαγμένα σε σχήμα βέλους γεγονός που δείχνει πως η αποικία είχε σταθεροποιηθεί κατά τον 6ο αιώνα π.Χ και είχε αναπτύξει εμπορικές σχέσεις με τους γειτονικούς λαούς. 


Στην Ολβία υπήρχε ναός αφιερωμένος στον Απόλλωνα Δελφίνιο. Οι κάτοικοι εκτός από τον Απόλλωνα λάτρευαν και τον Αχιλλέα, ως θεό. Ο Ηρόδοτος επισκέφτηκε την πόλη κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. και έχει διασώσει μία περιγραφή της πόλης. Την εποχή αυτή η Ολβία είχε φτιάξει νομίσματα σε σχήμα δελφινιών που αναπηδούσαν στο νερό. Τα νομίσματα-δελφίνια αντικατέστησαν γρήγορα τα προηγούμενα νομίσματα με μορφή βέλους.
Η Ολβία πολιορκήθηκε το 331 π.Χ. από τον στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου Ζωπυρίωνα, χωρίς τελικά αυτός να καταφέρει να κυριεύσει την πόλη. Τον 3ο αιώνα π.Χ. η πόλη αρχίζει να παρακμάζει. Αρχικά κατακτήθηκε από τον βασιλιά Σκίλουρο της Σκυθίας και στη συνέχεια συμπεριλήφθηκε στο βασίλειο του Πόντου, του Βασιλιά Μιθριδάτη. Τον 3ο αιώνα μ.Χ. η πόλη δέχτηκε απανωτές επιθέσεις, αρχικά των Γετών και στην συνέχεια των Γότθων, με αποτέλεσμα μέχρι τα μέσα του 4ου αιώνα να εγκαταλειφθεί εντελώς.

Περιγραφή
Τα ερείπια της πόλης αντανακλούν μια ευήμερη και καλά σχεδιασμένη πόλη. Χτίστηκε σε ένα τριγωνικό σχήμα κατά μήκος ενός άξονα Βορρά-Νότου.

Η κάτω πόλη, η περιοχή εγκαταστάθηκαν αρχικά από τους Έλληνες αποίκους, βρισκόταν κατά μήκος των εκβολών και ήταν κατάλληλη για τις λιμενικές εγκαταστάσεις. Με την ταχεία ανάπτυξη της ο οικισμός επεκτάθηκε σε όλη την πόλη. Η κεντρική πλατεία, ή αγορά, βρισκόταν ακριβώς στο κέντρο της πόλης, με τις κύριες αστικές δομές, ένα γυμνάσιο, ένα θέατρο, ένας ιππόδρομος, και ένα σύνθετο ναού γύρω από το ξενοδοχείο. Η πόλη απλώνεται σε ένα ορθογώνιο πλέγμα τυπικό των ελληνικων (Μιλήσιων) αποικιακών πόλεων, με κύρια οδική αρτηρία που διατρέχει κατά μήκος της πάνω πόλης. Αγάλματα θεών, ηρώων και εξέχουσες πολιτικές προσωπικότητες στους κεντρικούς δρόμους. Δρόμοι και μια σκάλα συνέδεε την άνω και την κάτω πόλη.
Η πόλη είχε υδραγωγεία και πολυάριθμες στέρνες για νερό. Το απόγειο της τεχνικής των κτιρίων ήρθε κατά τον 5ο-4ο αιώνα π.Χ.. Τα δημόσια κτίρια και τα σπίτια πλουσίων ήταν ενισχυμένα με περισσότερους ιωνικούς και δωρικούς κίονες και κιονόκρανα καθώς και άλλα αρχιτεκτονικά στολίδια που έδωσαν έναν ξεχωριστό  χαρακτήρα στην πόλη.

Μνημία
 Ερείπια της πόλης

Θέατρο

Δρόμος

Γυμνάσιο

 Δικαστήριο


Τα τεχνουργήματα της πόλης βρίσκονται στην Αγία Πετρούπολη στο Ερμιτάζ, στο Μουσείο Ιστορίας της Μόσχας, στο Εθνικό Μουσείο του Κιέβου από την Ιστορία της Ουκρανίας, το Αρχαιολογικό Μουσείο Odesa, στο Περιφερειακών Μουσείο Μελετών Mykolaiv, στο Περιφερειακών Μουσείο Μελετών Kherson, και κάποια στα μουσεία της Δυτική Ευρώπη και της Βόρειας Αμερικής.

 

Olbia Pontica and the “Olbian Muse” online book HERE

Pontic Olbia or Borysthenes

Olbia (Olvia) (greek.Óλβια-happy) – is the ancient Greek city that was founded by the Milet people in 647-646 BC on the banks of the Dnieper-Bug estuary, 50 km to the south from the modern Nikolaev.

The city of the ancient Greeks is waiting for you after 2.5 thousand years. Narrow streets and houses, temples, museum, tombs, estuary waters, - is a good recipe for happiness.
The city had gymnasium, theater, court, baths were situated ect. 33 hectares of the territory of the ancient Greek city are included to the reserve, 330 hectares of its necropolis and Berezan island, where in the VII century BC the first ancient Greek settlement appeared in the Southern Black sea areas. 
The ancient city was surrounded by some Scythes tribes. Scythians-farmers lived to the south of the settlement. Pllymeds were attached to the Olbia, that were called Hellenic-Scythians by Herodotus. Alazons were to the north and north-west. 
The workshop and the estates in the city’s necropolis reveal the secrets of the ordinary life of the people lived in Olbia.

Українська
Ольвія

О́львія (Óλβια — щаслива)  (Сабія, пізніше Борисфеніда, ще пізніше Ольвія чи Ольвіополіс) — найважливіша грецька колонія в Нижньому Побужжі, в дельті Гіпаніса (Буга) та Борисфена (Дніпра), заснована вихідцями з Мілету в 647—646 р. до н. е.

Її політичним та економічним центром було однойменне місто, залишки якого розташовані на правому березі Бузького лиману біля с. Парутиного Очаківського району Миколаївської області.

У період свого розквіту у III ст. до н. е. площа міста становила близько 50 га.
За припущеннями, до греків тут існувало невелике скіфське поселення. Про це свідчать археологічні знахідки ліпленого посуду, бронзових дзеркал та прикрас у звіриному стилі, притаманних скіфам.

Ольвія (за греків) поділялася на гористу й долинну частини, була оточена міцними мурами й оборонними вежами, мала прямолінійне планування й була забудована критими черепицею кам'яними спорудами громадського, житлового, господарського та виробничого призначення (деякі з мозаїчними подвір'ями). Майдани й центральні вулиці, вимощені кам'яними плитами, були прикрашені статуями богів і героїв, різьбленими в камені портретами заслужених городян та мармуровими плитами з декретами управи міста-держави. В центрі гористої частини Ольвії була головна міська площа — агора, на ній — 7-кімнатний громадський будинок для культових обрядів і купецьких зібрань, стіни якого були вкриті розфарбованою штукатуркою, монументальний вівтар і штучні кам'яні водоймища як частина великої гідротехнічної споруди. Навколо агори містилися будинки державних установ, гімнасій (школа для юнацтва), театр та іподром. З півночі до агори примикав теменос (священне місце), де були храми, святилища, вівтарі, жертовники; житлові будинки споруджувалися з каменю і цегли-сирцю, найбагатші оздоблювалися колонами, фресками, мозаїками. В місті існувала розгалужена система водопроводу з труб. Навколо міста був некрополь — цвинтар. На півночі і півдні від Ольвії існували десятки городищ і неукріплених селищ грецьких переселенців та місцевого населення.

Практично місто було розташоване на двох терасах, поєднаних сходами. Нижня тераса межувала з лиманом і мала порт. Агора була на верхній терасі.

Ольвія була рабовласницькою республікою. Законодавчі органи (напр. — збори, рада) та виконавча влада (колегії архонтів, стратегів, агораномів та ін.) були в руках рабовласницької частини населення. Значного розвитку набули землеробство, скотарство, рибальство, виноградарство, якими займалися греки та вихідці з місцевих племен, що населяли городище і селища сільськогосподарської округи Ольвії. В самому місті розвивалися ремесла: металообробне, гончарне, деревообробне, каменярське, кісткорізне, прядильно-ткацьке тощо, продукцію яких збували населенню Ольвії, а також скіфам, сарматам та іншим племенам, що населяли тоді значну частину території сучасної України. В обмін на ремісничу продукцію в Ольвію надходили хліб, худоба, вовна, риба, а головне — раби. Чимало з цього ольвійські купці продавали у державах грецької метрополії, звідки вивозили вино, маслинову олію, високоякісний посуд, тканини, прикраси, твори мистецтва тощо. Для потреб внутрішньої і зовнішньої торгівлі Ольвія випускала свою монету — здебільшого мідну і срібну, рідше золоту. Населення Ольвії підтримувало зв'язки з Афінами, Корінфом, Родосом, Пергамом, Александрією та Малою Азією.

Після встановлення в 40-х рр. 5 ст. до н. е. скіфського протекторату над містом склад населення поповнився за рахунок скіфів. У місті було побудовано палац скіфського царя Скіла. Місто у 5 ст. до н. е. відвідав грецький історик Геродот. Він свідчив, що греки і скіфи брали шлюби між собою. Навіть скіфський цар Скіл узяв шлюб з місцевою грекинею, сам знав давньогрецьку мову.

В 5 ст. до н. е. Ольвія мала договір про ісополітію (подвійне громадянство) з Мілетом. Входила до складу Першого Афінського морського союзу.

В період між 6 — 4 ст. до н. е. Ольвія встановила тісні торгівельні стосунки з материковою Грецією, грецькими містами у Малій Азії та у Північному Єгипті. Про це свідчать вироби з теракоти, розфарбовані вази, ювелірні вироби з поселень на островах Родос,Самос,Хіос, з Коринфу та Клазомен. В Ольвії знайдені рідкісні вази з алебастру, які виробляли в грецькому місті Навкратіс в Північному Єгипті. З Афін сюди привозили скульптури, архітектурні деталі (бо поряд з Ольвією не було покладів природного каменю), кераміку з чорнофігурним вазописом. Теракотові карнизи з яскравим розфарбуванням привезені з міста Мілет. Ця частина археологічних здобутків ще в 19 ст. передана в Імператорський Ермітаж.


History
Founded in the early 6th century BC by Greek settlers from Miletus and other Ionian cities, Olbia soon became a prominent trading center on the northern Black Sea coast.
The Greek colony was highly important commercially and endured for a millennium. The first evidence of Greek settlement at the site comes from Berezan Island where pottery has been found dating from the late 7th century. It is possible that it had been the site of an earlier native settlement and may even have been a peninsular rather than an island in antiquity. It is not thought that the Berezan town survived until the 5th century BCE when it was either absorbed into the growing Olbian settlement on the mainland.

During the 5th century BCE, the colony was visited by Herodotus, who provides our best description of the city and its inhabitants from antiquity.


It produced distinctive cast bronze money during the 5th century BCE in both the form of circular tokens with Gorgon heads and unique coins in the shape of leaping dolphins.  These are unusual considering the struck, round coins common in the Greek world. This form of money is said to have originated from sacrificial tokens used in the Temple of Apollo Delphinios.

Martin Litchfield West speculates that early Greek religion, especially the Orphic Mysteries, was heavily influenced by Central Asian shamanistic practices. A significant amount of Orphic graffiti unearthed in Olbia seems to testify that the colony was one major point of contact.

After the town adopted a democratic constitution, its relations with Miletus were regulated by a treaty, which allowed both states to coordinate their operations against Alexander the Great's general Zopyrion in the 4th century BCE. By the end of the 3rd century, the town declined economically and accepted the overlordship of King Skilurus of Scythia. It flourished under Mithridates Eupator but was sacked by the Getae under Burebista, a catastrophe which brought Olbia's economic prominence to an abrupt end.

Having lost two-thirds of its settled area, Olbia was restored by the Romans, albeit on a small scale and probably with a largely barbarian population. Dio of Prusa visited the town and described it in his Borysthenic Discourse (the town was often called Borysthenes, after the river).

The settlement, incorporated into the Roman province of Lower Moesia, was eventually abandoned in the 4th century CE, when it was burnt at least twice in the course of the so-called Gothic (or Scythian) wars.

Description
The remains of Olbia reflect a prosperous and well-planned city. It was built in a triangular shape along a north–south axis.
 
Coin with the shape of an arrow from Pontic Olbia. 7-th -5th Century

The lower town, the area initially settled by the Greek colonists, was located along the estuary and was well suited for port facilities. With Olbia's rapid growth, the settlement expanded to an upper town on the adjacent bluffs. The main square, or agora, was situated precisely in the middle of the city, with the principal civic structures, a gymnasium, a theater, a hippodrome, and a temple complex nearby. The city is laid out on an orthogonal grid typical of Greek (Miletian) colonial cities, with a main thoroughfare running the length of the upper town. Statues of gods, heroes, and prominent civic figures lined the main streets. Streets and a stairway connected the upper and lower towns. 
Aqueducts supplied the city with water, though cisterns finished with waterproof plaster were also numerous. The apogee of building technique came in the 5th to 4th century BC, with carefully laid masonry walls, often rusticated for effect. Stone basements and ground stories topped with one story (or sometimes two) in mud brick were common throughout all periods. Public buildings and wealthy homes were further enhanced with columns and capitals of the Ionic and Doric orders, and other architectural ornaments which developed a specific regional character.

Monuments
 Ruins of the city

Theater ruins

Ancient road

Gymnasium

Court House

Artifacts from Olbia can be found in Saint Petersburg's Hermitage, Moscow's Museum of History, Kyiv's National Museum of the History of Ukraine, the Odesa Archeological Museum, the Mykolaiv Regional Studies Museum, the Kherson Regional Museum, and a number of Western European and North American museums.
 Ancient Greek inscription from the city of Pontic Olbia or Borysthenes
  Ancient Greek inscription from the city of Pontic Olbia or Borysthenes

Olbia Pontica and the “Olbian Muse” online book HERE

Φάσις

Φάσις (Γεωργιανά: ფაზისი? Αρχαία Ελληνικά: Φάσις) ήταν αρχαία και πρώιμη μεσαιωνική πόλη στην ανατολική ακτή της Μαύρης Θάλασσας, ιδρύθηκε τον 7ο ή 6ο αιώνα π.Χ. ως αποικία των Ελλήνων από την Μίλητο στις εκβολές του ομώνυμου ποταμού στην Κολχίδα, κοντά στη σύγχρονη πόλη - λιμάνι του Πότι της Γεωργίας.

Τα ονόματα της Φάσιδος και της Πότι προφανώς συνδέονται μεταξύ τους, αλλά υπάρχει ακαδημαϊκή διαφωνία. «Φάσις» καταγράφεται πρώτη φορά στην Θεογονία του Ησιόδου (γ. 700 π.Χ.) ως όνομα του ποταμού, όχι ως πόλη. Η πρώτη ελληνική αποικία εδώ πρέπει να ιδρύθηκε όχι νωρίτερα από το τέλος του 7ου, και κατά πάσα πιθανότητα στις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ., και έλαβε το όνομά της από τον ποταμό. Ο Erich Diehl, το 1938, πρότεινε για πρώτη φορά μια μη-Ελληνική προέλευση του ονόματος, Οι Φασιανοί (τους Φασιανούς), αναφέρονται από τον Ξενοφώντα και τον Ηρακλείδη.

Το πρώτο επιγραφικό μνημείο, το οποίο αναφέρεται η Φάσις είναι πάνω σε μια ασημένια κούπα με την επιγραφή «Ανήκω σε Απολλώ ηγέτης ιερέα, που ήταν η τιμή" (Απόλλωνος Ήγεμόνος είμ τõμ Φάσι), βρέθηκε στην (Ρωσία)..

Ιστορία
Η Φάσις εμφανίζεται σε πολλές Κλασικές και  μεσαιωνικές πηγές, καθώς και στην ελληνική μυθολογία, ιδιαίτερα στον Αργοναυτικό κύκλο. Η Φάσις αναφέρεται από τον Ηρακλείδη, τον Πομπονιους Μελά, και τον Στέφανο του Βυζαντίου πως έχει ιδρυθεί από Μιλήσιους. Η Φάσις αναφέρεται ως Ελληνική πόλις στους "Περίπλους" του Ψευδο-Σκύλαξ και ο Ιπποκράτης την αποκαλεί εμπόριον, «ένας τόπος διαπραγμάτευσης". Σύμφωνα με τις κλασικές πηγές, η Φάση είχε το σύνταγμά της.

Η Φάσις ήταν πιθανώς μια μικτή Ελληνική πόλη με ντόπιους. Φαίνεται να έχουν ένα ζωτικής σημασίας εμπορίο από την Ινδία έως τη Μαύρη Θάλασσα, που πιστοποιείται από τους κλασικούς συγγραφείς Στράβωνα και τον Πλίνιο.

Κατά τη διάρκεια του Γ 'Μιθριδατικού πολέμου, η Φάσις πέρασε στη ρωμαϊκή κυριαρχία.

Περιγραφή
Παρά τις φαινομενικά πολυάριθμες αναφορές στην τοποθεσία της Φάσιδος από τις πηγές, η ακριβής θέση δεν έχει βρεθεί ακόμη.

Phasis

Phasis (Georgian: ფაზისი; Ancient Greek: Φάσις) was an ancient and early medieval city on the eastern Black Sea coast, founded in the 7th or 6th century BC as a colony of the Milesian Greeks at the mouth of the eponymous river in Colchis, near the modern-day port city of Poti, Georgia.

The names of ancient Phasis and modern Poti are apparently linked to each other, but the etymology is a matter of a scholarly dispute. "Phasis" is first recorded in Hesiod's Theogony (c. 700 BC) as a name of the river, not a town. The first Greek settlement here must have been founded not earlier than the very end of the 7th, and probably at the beginning of the 6th century BC, and received its name from the river. Since Erich Diehl, in 1938, first suggested a non-Hellenic origin of the name and asserted that Phasis might have been a derivative of a local hydronym, several explanations have been proposed, linking the name to the Georgian-Zan *Poti, Svan *Pasid, and even to a Semitic word, meaning "a gold river."The collective use of the ethnic Φασιανοί, Phasians, is attested in Xenophon and Heraclides Lembus.

The first epigraphic monument, which is referred to Phazisi - Sum-round silver bowl with the inscription "I belong to Apollos leader priest, which was the price" (Απόλλωνος Ήγεμόνος είμ τõμ Φάσι), found Khutor zebovsk the Kuban (Russia), dating back to the V's. Last - IV's


Valerius Flaccus, Argonautica 6. 295 ff (trans. Mozley) (Roman epic C1st A.D.) :
"Aquites, priest of mighty Phasis, consecrated to his native waters . . . poplar decked his brow and his temples were conspicuous with its gray entwining sprays."
[N.B. White and black poplars are commonly found growing along the banks of Greek and Italian rivers. It is possible that priests of the river-gods would have worn such a crown.

ქართული
ქალაქი ფაზისი (ძვ. ბერძნ. Φάσις) იგივე ფასისი, (თანამედროვე - ფოთი, საქართველოს ერთერთი უძველესი ქალაქთაგანია. იგი წარმოიქმნა მდინარე ფასისის ქვემო წელზე მცხოვრებ უძველეს მოსახლეობათა საფუძველზე ძვ. წ. აღ. VII-VI საუკუნეებში.

პირველი ეპიგრაფიული ძეგლი, სადაც მოხსენიებულია ფაზისი არის — მრგვალი ვერცხლის ჯამი-ფიალა წარწერით „მე ვეკუთვნი წინამძღვარ აპოლონს, რომელიც ფასისშია“ (Απόλλωνος Ήγεμόνος είμ τõμ Φάσι), ნაპოვნია ხუტორ ზებოვსკში ყუბანში (რუსეთი), დათარიღებულია V ს. ბოლო — IV ს. დასაწყისი ჩ. წ. ა. , წერილობით წყაროებში პირველად იხსენიება სკილაქი კარიანდელის მიერ როგორც «ელინური ქალაქი ფასისი» (IV ს. ჩ.წ.ა.). ფაზისის კოლონია დაუარსებიათ მილეთელ მოახალშენე ბერძნებს

სახელწოდება ფაზისი ქალაქმა მიიღო მდინარე რიონის ძველი სახელისგან. უნდა ვიფიქროთ, რომ ბერძენი კოლონიზატორები თუ მოახალშენენი, ამ სიტყვით, გამოხატავდნენ კიდევ უფრო სხვა მნიშვნელობას გამდინარე წყლისა. ჩანს, არა ყველა მდინარეს უწოდებდნენ ისინი ფასისს, არამედ მხოლოდ მას, რომელსაც ეთანადებოდა ბერძნული სიტყვა „ფასისი“. ფასისი ბერძნულად ერთ-ერთი ღვთაების სახელი იყო, რომელსაც მდინარის სახე ჰქონდა. მდინარე-ღვთაება ფასისის გენეალოგია ასეთი ყოფილა ის ღმერთ ოკეანესა და თეტისის შვილი იყო - ძვ. წელთაღრიცხვის VIII ს-ის პოეტის ჰესიოდეს სიტყვებით (თეოგონია) - „თეტესმა ოკეანეს უშვა ბობოქარი მდინარეები: ნილოსი, ალფეიოსი, მეანდროსი, ლამაზტალღებიანი ისტოსი, ფაზისი, რეზოსი“....

ცნობილია, რომ ბერძნები ფასისს უწოდებდნენ რამდენიმე მდინარეს, მათ შორის ევფრატსაც (მის ზემოწელში) და ჭოროხსაც, თუ არას ვიტყვით სხვა მდინარეებზე. სიტყვა „ფასისი“ ბერძნულად თურმე ერქვა საზოგადოდ სუფთა სითხეს, მათ შორის სუფთა წყალს, სუფთა ზეთს და სხვათა, რომელნიც სისუფთავისა და სიწმინდის გამო გამოიყენებოდა ღვთისმსახურებისას.

ფასისი ჯერ კიდევ ძვ. წ. II ათასწლეულში ეწოდებოდა წმინდა ზეთს, რომელიც იხმარებოდა მეფის ან სასულიერო პირის მიერ სხვა პიროვნების ზეთისცხების დროს .

IV საუკუნის (ძვ.წ.ა.) ბერძენი მწერლის ფსევდო სკილაქ კარიანდელის ცნობით, მდინარე ფაზისის ზღვაში შესართავთან გაშენებულია ელინთა ქალაქი ფაზისი. ქალაქი ფაზისი წარმოადგენდა მაღალგანვითარებულ, მრავალდარგოვან, ხელოსნური წარმოებისა და ვაჭრობის ცენტრს. ფაზისის სარაფხანაში იჭრებოდა ლეგენდარული ვერცხლის მონეტა - კოლხური თეთრი. ფართო იყო მისი ურთიერთობის სფერო ბერძნულ სამყაროსთანაც, რომლის მეშვეობით ფაზისი მთელ აღმოსავლეთსაც უკავშირდებოდა.

მოხერხებული გეოგრაფიული მდებარეობის გამო ფაზისის ბერძნული კოლონია მალევე გამდიდრებულა და კეთილმოწყობილა, თავად ფაზისელებს კი უებრო მასპინძელთა სახელი მოუხვეჭიათ.

„ფაზისელები სტუმართმოყვარენი არიან ... ისინი ამარაგებენ მათ, ვისაც გემი ეღუპებათ. სამ ნავს აძლევენ და ზღვითვე სამშობლოში აგზავნიან“ - წერდა არისტოტელე.

ფაზისის თანამედროვე ფოთის მიდამოებში არსებობას ანტიკური ხანის ისტორიკოსთან და გეოგრაფთა ცნობებიც ადასტურებენ. სტრაბონის  ცნობით, ფაზისი მდებარეობდა მდ. ფაზისსა (რიონი), ტბასა (პალიასტომი) და ზღვას შუა. ამის შესახებ იგი წერს: "ფაზისის პირას მდებარეობს მისი მოსახელე ქალაქი, კოლხების ემპირიონი, რომელსაც წინ უძევს მდინარე, ტბა და ზღვა." და ჰეროდოტეს რუკაზე ამ ადგილას ფაზისია აღნიშნული.

History
Phasis appears in numerous Classical and early medieval sources as well as the Greek mythology, particularly an Argonautic cycle. Phasis is reported by Heraclides, Pomponius Mela, and Stephanus of Byzantium to have been founded by Milesians. Phasis is referred to as a polis Hellenis in the Periplus of Pseudo-Scylax and Hippocrates calls it an emporion, "a trading place". According to the classical sources, Phasis had its constitution, including the Aristotelian corpus of 158 politeiai.

Phasis was probably a mixed Hellenic city with the natives. It seems to have been a vital component of the presumed trade route from India to the Black Sea, attested by the Classical authors Strabo and Pliny.

During the Third Mithridatic War, Phasis came under Roman control. It was where the Roman commander-in-chief Pompey, having crossed into Colchis from Iberia, met the legate Servilius, the admiral of his Euxine fleet in 65 BC. After the introduction of Christianity, Phasis was a seat of a Greek diocese one of whose bishops, Cyrus, became a Patriarch of Alexandria between AD 630 and 641. During the Lazic War between the Eastern Roman and Sassanid Iranian empires (542–562), the Iranian army besieged the town, but failed to take it.

Description
Despite the seemingly numerous references to the location of Phasis in the sources, the exact spot has not yet been identified.The search for the city has a long history, beginning with the French traveler Jean Chardin, who visited Georgia in the 1670s and unsuccessfully tried to find evidence of the ancient Greek polis at the mouth of the Phasis (Rioni) river. The first attempt at a scientific identification, based on an analysis of the Classical and Byzantine authors and his own fieldwork, belongs to the Swiss scholar Frédéric Dubois de Montpéreux, who traveled to the area between 1831 and 1834.
Dubois’s principal conclusion—shared by modern mainstream scholarship—was that, owing to the geomorphologic changes of this locale, Phasis should be sought to the east of modern Poti, and that the ancient city was at various times at different places. Following Dubois, the majority of scholars have identified the fortress described by the ancient Greek scholar Arrian with the ruins called by locals Najikhuri, literally meaning "the site of a former fortress". It had been exploited as one of the principal reference points. However, by the time when, early in the 1960s, the Georgian scholars Otar Lordkipanidze and Teimuraz Mikeladze began full-scale archaeological studies of the area, these ruins had already been demolished by the Soviet authorities during the construction of an airfield between 1959 and 1960.
After many years of uncertainty and academic debate, the site of this settlement now seems to be established, through a combination of surface, systematic and underwater archaeological research. Apparently the lake which Strabo reported as bounding one side of Phasis has now engulfed it, or part of it. Yet, a series of questions regarding the town's exact location and identification of its ruins remains open due largely to the centuries-long geomorphologic processes of the area as the lower reaches of the Rioni are prone to changes of course across the wetland.Agathias (c. AD 536-582/594) also allude to a nearby lake now identified with Lake Paliastomi, which has been a scene of several underwater archeological expeditions. The 18th-century Georgian scholar Prince Vakhushti accords with this evidence, reporting that "to the south of Poti, close to the sea, is the large lake Paliastomi. Its canal enters the sea. Ships enter from here and anchor to rest in the lake.It is said there was once a city here, at present under water.

Ναυάγιο Περιστέρας

Ναυάγιο Περιστέρας. Το μεγαλύτερο ναυάγιο του κλασσικού Πολιτισμού ανακαλύφθηκε από τον Κώστα Μαυρίκη στην Αλόννησο, στο δίαυλο με την Νήσο Περιστέρα, σχεδόν απέναντι από τον παραθαλάσσιο οικισμό της Αλοννήσου τη Στενή Βάλα.

Το πλοίο , που ήταν πιθανότατα Αθηναϊκό εμπορικό, βυθίστηκε σε βάθος περίπου 30 μέτρων γύρω στο 425 – 415 π.Χ.
Το φορτίο του ήταν 3.000 – 4.000 αμφορείς οίνου από τη Μένδη της Χαλκιδικής και την Πεπάρηθο , σημερινή Σκόπελο, δύο από τις σπουδαιότερες κρασοπαραγωγικές πόλεις – κράτη του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
Η ανασκαφή αποκάλυψε και άλλα σημαντικά ευρήματα, όπως μελανοβαφή αγγεία, ένα μολυβένιο τμήμα άγκυρας, πινάκια, πιάτα, μια οινοχόη και μια χύτρα.
Η φορτηγίδα αυτή ζύγιζε πάνω από 11 τόνους, γεγονός που αποκαλύπτει, σε αντίθεση με της έως τότε πεποιθήσεις, ότι οι Έλληνες ήταν ικανότατοι στην ναυπήγηση πλοίων, ακόμη και τέτοιου μεγάλου μεγέθους.
Οι συστηματικές έρευνες άρχισαν το 1992 και διακόπηκαν το 1994. Οι φωτογραφίες που τράβηξε ένας δύτης φωτογράφος για λογαριασμό του National Geographic , δεν έχουν δει ακόμη το φως της δημοσιότητας , καθώς δεν είχε παρθεί άδεια από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.
Έτσι το μεγαλύτερο ναυάγιο των Ελληνικών θαλασσών παραμένει «βυθισμένο» στην ελληνική γραφειοκρατία και τα νερά του Αιγαίου σκεπάζουν ακόμα τα μυστικά του.
Underwater Excavations of a Late Fifth Century Merchant Ship at Alonnesos, Greece
Abstract
The largest 5th century B.C. shipwreck yet known in the world was discovered recently off the island of Alonnesos in the Northern Sporades. The ship carried a cargo of wine, and sank some time in the last quarter of the 5th century B.C. in waters 30 m in depth. It was loaded with wine amphoras from the town of Mende on the Macedonian coast, as well as from the island of Skopelos, both places famous in antiquity for the quality of their wines, which were exported all over the Mediterranean and to the Black Sea. The ship also carried a large quantity of Athenian black glaze symposium tableware. Classical ships discovered previously in Greece, Cyprus, France, Italy, and Israël have not exceeded 17 m in length and 4 m in width. The Alonnesos shipwreck is at least 25 m in length and 10 m in width, and is significant because it provides the first archaeological evidence that cargo vessels over one hundred tons burden travelled the Mediterranean as early as the 5th century B.C. I. Historical Background

Πρόκεινται δε τών Μαγνητών νήσοι συχναϊ μεν οα S έν ονόματι Σκίαθός τε και Πεπάρηθος και Ίκός, 'Αλόννησος τε και Σκύρος, ομώνυμους έχουσαι πόλεις6.
The island of Alonnesos mentioned hère by Strabo was not the modem Alonnesos, but one of the two islands to the north, Pelagonisi or Agios Eustratios.7 Its only historical significance is that in the 5th c. B.C. it was part of the Athenian empire, and in 345 B.C.,
Read entire online book HERE


Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΙΑΜΑΤΙΚΩΝ ΛΟΥΤΡΩΝ ΚΑΙ Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥΣ ΣΕ SPA

Τα νερά των φυσικών ή ιαματικών πηγών είναι νερά, που πηγάζουν μέσα από πετρώματα και βράχους που βγαίνουν από τα έγκατα της γης. Είναι εμπλ...