The names of ancient Phasis and modern Poti are apparently linked to each other, but the etymology is a matter of a scholarly dispute. "Phasis" is first recorded in Hesiod's Theogony (c. 700 BC) as a name of the river, not a town. The first Greek settlement here must have been founded not earlier than the very end of the 7th, and probably at the beginning of the 6th century BC, and received its name from the river. Since Erich Diehl, in 1938, first suggested a non-Hellenic origin of the name and asserted that Phasis might have been a derivative of a local hydronym, several explanations have been proposed, linking the name to the Georgian-Zan *Poti, Svan *Pasid, and even to a Semitic word, meaning "a gold river."The collective use of the ethnic Φασιανοί, Phasians, is attested in Xenophon and Heraclides Lembus.
The first epigraphic monument, which is referred to Phazisi - Sum-round silver bowl with the inscription "I belong to Apollos leader priest, which was the price" (Απόλλωνος Ήγεμόνος είμ τõμ Φάσι), found Khutor zebovsk the Kuban (Russia), dating back to the V's. Last - IV's
Valerius Flaccus, Argonautica 6. 295 ff (trans. Mozley) (Roman epic C1st A.D.) :
"Aquites, priest of mighty Phasis, consecrated to his native waters . . . poplar decked his brow and his temples were conspicuous with its gray entwining sprays."
[N.B. White and black poplars are commonly found growing along the banks of Greek and Italian rivers. It is possible that priests of the river-gods would have worn such a crown.
Valerius Flaccus, Argonautica 6. 295 ff (trans. Mozley) (Roman epic C1st A.D.) :
"Aquites, priest of mighty Phasis, consecrated to his native waters . . . poplar decked his brow and his temples were conspicuous with its gray entwining sprays."
[N.B. White and black poplars are commonly found growing along the banks of Greek and Italian rivers. It is possible that priests of the river-gods would have worn such a crown.
ქართული
ქალაქი ფაზისი (ძვ. ბერძნ. Φάσις) იგივე ფასისი, (თანამედროვე - ფოთი, საქართველოს ერთერთი უძველესი ქალაქთაგანია. იგი წარმოიქმნა მდინარე ფასისის ქვემო წელზე მცხოვრებ უძველეს მოსახლეობათა საფუძველზე ძვ. წ. აღ. VII-VI საუკუნეებში.
პირველი ეპიგრაფიული ძეგლი, სადაც მოხსენიებულია ფაზისი არის — მრგვალი ვერცხლის ჯამი-ფიალა წარწერით „მე ვეკუთვნი წინამძღვარ აპოლონს, რომელიც ფასისშია“ (Απόλλωνος Ήγεμόνος είμ τõμ Φάσι), ნაპოვნია ხუტორ ზებოვსკში ყუბანში (რუსეთი), დათარიღებულია V ს. ბოლო — IV ს. დასაწყისი ჩ. წ. ა. , წერილობით წყაროებში პირველად იხსენიება სკილაქი კარიანდელის მიერ როგორც «ელინური ქალაქი ფასისი» (IV ს. ჩ.წ.ა.). ფაზისის კოლონია დაუარსებიათ მილეთელ მოახალშენე ბერძნებს
სახელწოდება ფაზისი ქალაქმა მიიღო მდინარე რიონის ძველი სახელისგან. უნდა ვიფიქროთ, რომ ბერძენი კოლონიზატორები თუ მოახალშენენი, ამ სიტყვით, გამოხატავდნენ კიდევ უფრო სხვა მნიშვნელობას გამდინარე წყლისა. ჩანს, არა ყველა მდინარეს უწოდებდნენ ისინი ფასისს, არამედ მხოლოდ მას, რომელსაც ეთანადებოდა ბერძნული სიტყვა „ფასისი“. ფასისი ბერძნულად ერთ-ერთი ღვთაების სახელი იყო, რომელსაც მდინარის სახე ჰქონდა. მდინარე-ღვთაება ფასისის გენეალოგია ასეთი ყოფილა ის ღმერთ ოკეანესა და თეტისის შვილი იყო - ძვ. წელთაღრიცხვის VIII ს-ის პოეტის ჰესიოდეს სიტყვებით (თეოგონია) - „თეტესმა ოკეანეს უშვა ბობოქარი მდინარეები: ნილოსი, ალფეიოსი, მეანდროსი, ლამაზტალღებიანი ისტოსი, ფაზისი, რეზოსი“....
ცნობილია, რომ ბერძნები ფასისს უწოდებდნენ რამდენიმე მდინარეს, მათ შორის ევფრატსაც (მის ზემოწელში) და ჭოროხსაც, თუ არას ვიტყვით სხვა მდინარეებზე. სიტყვა „ფასისი“ ბერძნულად თურმე ერქვა საზოგადოდ სუფთა სითხეს, მათ შორის სუფთა წყალს, სუფთა ზეთს და სხვათა, რომელნიც სისუფთავისა და სიწმინდის გამო გამოიყენებოდა ღვთისმსახურებისას.
ფასისი ჯერ კიდევ ძვ. წ. II ათასწლეულში ეწოდებოდა წმინდა ზეთს, რომელიც იხმარებოდა მეფის ან სასულიერო პირის მიერ სხვა პიროვნების ზეთისცხების დროს .
IV საუკუნის (ძვ.წ.ა.) ბერძენი მწერლის ფსევდო სკილაქ კარიანდელის ცნობით, მდინარე ფაზისის ზღვაში შესართავთან გაშენებულია ელინთა ქალაქი ფაზისი. ქალაქი ფაზისი წარმოადგენდა მაღალგანვითარებულ, მრავალდარგოვან, ხელოსნური წარმოებისა და ვაჭრობის ცენტრს. ფაზისის სარაფხანაში იჭრებოდა ლეგენდარული ვერცხლის მონეტა - კოლხური თეთრი. ფართო იყო მისი ურთიერთობის სფერო ბერძნულ სამყაროსთანაც, რომლის მეშვეობით ფაზისი მთელ აღმოსავლეთსაც უკავშირდებოდა.
მოხერხებული გეოგრაფიული მდებარეობის გამო ფაზისის ბერძნული კოლონია მალევე გამდიდრებულა და კეთილმოწყობილა, თავად ფაზისელებს კი უებრო მასპინძელთა სახელი მოუხვეჭიათ.
„ფაზისელები სტუმართმოყვარენი არიან ... ისინი ამარაგებენ მათ, ვისაც გემი ეღუპებათ. სამ ნავს აძლევენ და ზღვითვე სამშობლოში აგზავნიან“ - წერდა არისტოტელე.
ფაზისის თანამედროვე ფოთის მიდამოებში არსებობას ანტიკური ხანის ისტორიკოსთან და გეოგრაფთა ცნობებიც ადასტურებენ. სტრაბონის ცნობით, ფაზისი მდებარეობდა მდ. ფაზისსა (რიონი), ტბასა (პალიასტომი) და ზღვას შუა. ამის შესახებ იგი წერს: "ფაზისის პირას მდებარეობს მისი მოსახელე ქალაქი, კოლხების ემპირიონი, რომელსაც წინ უძევს მდინარე, ტბა და ზღვა." და ჰეროდოტეს რუკაზე ამ ადგილას ფაზისია აღნიშნული.
„ფაზისელები სტუმართმოყვარენი არიან ... ისინი ამარაგებენ მათ, ვისაც გემი ეღუპებათ. სამ ნავს აძლევენ და ზღვითვე სამშობლოში აგზავნიან“ - წერდა არისტოტელე.
ფაზისის თანამედროვე ფოთის მიდამოებში არსებობას ანტიკური ხანის ისტორიკოსთან და გეოგრაფთა ცნობებიც ადასტურებენ. სტრაბონის ცნობით, ფაზისი მდებარეობდა მდ. ფაზისსა (რიონი), ტბასა (პალიასტომი) და ზღვას შუა. ამის შესახებ იგი წერს: "ფაზისის პირას მდებარეობს მისი მოსახელე ქალაქი, კოლხების ემპირიონი, რომელსაც წინ უძევს მდინარე, ტბა და ზღვა." და ჰეროდოტეს რუკაზე ამ ადგილას ფაზისია აღნიშნული.
History
Phasis appears in numerous Classical and early medieval sources as well as the Greek mythology, particularly an Argonautic cycle. Phasis is reported by Heraclides, Pomponius Mela, and Stephanus of Byzantium to have been founded by Milesians. Phasis is referred to as a polis Hellenis in the Periplus of Pseudo-Scylax and Hippocrates calls it an emporion, "a trading place". According to the classical sources, Phasis had its constitution, including the Aristotelian corpus of 158 politeiai.
Phasis was probably a mixed Hellenic city with the natives. It seems to have been a vital component of the presumed trade route from India to the Black Sea, attested by the Classical authors Strabo and Pliny.
During the Third Mithridatic War, Phasis came under Roman control. It was where the Roman commander-in-chief Pompey, having crossed into Colchis from Iberia, met the legate Servilius, the admiral of his Euxine fleet in 65 BC. After the introduction of Christianity, Phasis was a seat of a Greek diocese one of whose bishops, Cyrus, became a Patriarch of Alexandria between AD 630 and 641. During the Lazic War between the Eastern Roman and Sassanid Iranian empires (542–562), the Iranian army besieged the town, but failed to take it.
Phasis was probably a mixed Hellenic city with the natives. It seems to have been a vital component of the presumed trade route from India to the Black Sea, attested by the Classical authors Strabo and Pliny.
During the Third Mithridatic War, Phasis came under Roman control. It was where the Roman commander-in-chief Pompey, having crossed into Colchis from Iberia, met the legate Servilius, the admiral of his Euxine fleet in 65 BC. After the introduction of Christianity, Phasis was a seat of a Greek diocese one of whose bishops, Cyrus, became a Patriarch of Alexandria between AD 630 and 641. During the Lazic War between the Eastern Roman and Sassanid Iranian empires (542–562), the Iranian army besieged the town, but failed to take it.
Description
Despite the seemingly numerous references to the location of Phasis in the sources, the exact spot has not yet been identified.The search for the city has a long history, beginning with the French traveler Jean Chardin, who visited Georgia in the 1670s and unsuccessfully tried to find evidence of the ancient Greek polis at the mouth of the Phasis (Rioni) river. The first attempt at a scientific identification, based on an analysis of the Classical and Byzantine authors and his own fieldwork, belongs to the Swiss scholar Frédéric Dubois de Montpéreux, who traveled to the area between 1831 and 1834.
Dubois’s principal conclusion—shared by modern mainstream scholarship—was that, owing to the geomorphologic changes of this locale, Phasis should be sought to the east of modern Poti, and that the ancient city was at various times at different places. Following Dubois, the majority of scholars have identified the fortress described by the ancient Greek scholar Arrian with the ruins called by locals Najikhuri, literally meaning "the site of a former fortress". It had been exploited as one of the principal reference points. However, by the time when, early in the 1960s, the Georgian scholars Otar Lordkipanidze and Teimuraz Mikeladze began full-scale archaeological studies of the area, these ruins had already been demolished by the Soviet authorities during the construction of an airfield between 1959 and 1960.
After many years of uncertainty and academic debate, the site of this settlement now seems to be established, through a combination of surface, systematic and underwater archaeological research. Apparently the lake which Strabo reported as bounding one side of Phasis has now engulfed it, or part of it. Yet, a series of questions regarding the town's exact location and identification of its ruins remains open due largely to the centuries-long geomorphologic processes of the area as the lower reaches of the Rioni are prone to changes of course across the wetland.Agathias (c. AD 536-582/594) also allude to a nearby lake now identified with Lake Paliastomi, which has been a scene of several underwater archeological expeditions. The 18th-century Georgian scholar Prince Vakhushti accords with this evidence, reporting that "to the south of Poti, close to the sea, is the large lake Paliastomi. Its canal enters the sea. Ships enter from here and anchor to rest in the lake.It is said there was once a city here, at present under water.
Dubois’s principal conclusion—shared by modern mainstream scholarship—was that, owing to the geomorphologic changes of this locale, Phasis should be sought to the east of modern Poti, and that the ancient city was at various times at different places. Following Dubois, the majority of scholars have identified the fortress described by the ancient Greek scholar Arrian with the ruins called by locals Najikhuri, literally meaning "the site of a former fortress". It had been exploited as one of the principal reference points. However, by the time when, early in the 1960s, the Georgian scholars Otar Lordkipanidze and Teimuraz Mikeladze began full-scale archaeological studies of the area, these ruins had already been demolished by the Soviet authorities during the construction of an airfield between 1959 and 1960.
After many years of uncertainty and academic debate, the site of this settlement now seems to be established, through a combination of surface, systematic and underwater archaeological research. Apparently the lake which Strabo reported as bounding one side of Phasis has now engulfed it, or part of it. Yet, a series of questions regarding the town's exact location and identification of its ruins remains open due largely to the centuries-long geomorphologic processes of the area as the lower reaches of the Rioni are prone to changes of course across the wetland.Agathias (c. AD 536-582/594) also allude to a nearby lake now identified with Lake Paliastomi, which has been a scene of several underwater archeological expeditions. The 18th-century Georgian scholar Prince Vakhushti accords with this evidence, reporting that "to the south of Poti, close to the sea, is the large lake Paliastomi. Its canal enters the sea. Ships enter from here and anchor to rest in the lake.It is said there was once a city here, at present under water.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου