Λέων της Κέας

ENGLISH

Artifacts
Figurines, statues ect. / Eιδώλια, αγάλματα κ.α

 Ο «Λέων της Κέας», ή «Λιόντας» όπως τον αποκαλεί ο ντόπιος πληθυσμός, είναι αναμφίβολα ένα από τα πιο ιδιαίτερα αξιοθέατα και το «σήμα κατατεθέν» της Κέας. Πρόκειται για ένα λιοντάρι μήκους έξι μέτρων, το οποίο έχει σμιλευτεί σε βράχο λίγο έξω από τη Ιουλίδα, που είναι και η Χώρα του νησιού. Λέγεται ότι σκαλίστηκε τον 6ο αιώνα π. Χ. από κάποιον άγνωστο δημιουργό. Όπως και να ‘χει, το γλυπτό ζώο σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση και τα αδρά χαρακτηριστικά του, ειδικά στη περιοχή της κεφαλής, διακρίνονται με ευκρίνεια.

Οι θρύλοι που αφηγούνται οι κατοίκοι του νησιού γι’ αυτό το παράξενο πέτρινο λιοντάρι, είναι πραγματικά εντυπω-σιακοί. Ο πιο διαδεδομένος από αυτούς, μας παραδίδει ότι στους παλαιούς χρόνους κατοικούσαν στη συγκε-κριμένη θέση οι Νύμφες. Μια ημέρα όμως, για κάποιον άγνωστο λόγο, αυτά τα θεϊκά πλάσματα άρχισαν να δολοφονούν τις γυναίκες του οικισμού, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να σκέφτονται να τον εγκαταλείψουν. Σε μια τελευταία απέλπιδα προσπάθεια, ένας ιερέας ικέτευσε τον Δία να τους λυτρώσει. Ο μέγιστος των θεών άκουσε τις παρακλήσεις των θνητών και έστειλε ένα λιοντάρι, το οποίο τις κατεδίωξε και τις ανάγκασε να μεταβούν στην Κάρυστο.

Όταν το θεόσταλτο λιοντάρι ολοκλήρωσε την αποστολή του, πέτρωσε στη θέση αυτή ή εξαφανίστηκε, σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή. Γι’ αυτό και οι κάτοικοι φρόντισαν να σκαλίσουν ένα όμοιό του στο συγκεκριμένο βράχο, ώστε αν κάποτε οι Νύμφες επέστρεφαν, να τρομοκρατούνταν και μόνο από την όψη του. Βέβαια, ο θρύλος λέει ότι όταν αποχώρησαν οι Νύμφες, έπεσε τρομερή ξηρασία στο νησί. Φαίνεται ότι οι τελευταίες, ως δαίμονες της Φύσης, πήραν μαζί τους και μερικά εκ των αγαθών της, όπως είναι το πηγαίο νερό. Χρειάστηκαν νέες δεήσεις από τους θνητούς, προκειμένου να φυσήξουν τα καλοκαιρινά μελτέμια και να καταστεί η γη τους γόνιμη. Αν κρίνουμε από τη σημερινή πλούσια βλάστηση της περιοχής, φαίνεται ότι οι θεοί ανταποκρίθηκαν και πάλι.

Μια εύλογη απορία που προκύπτει, είναι γιατί άξαφνα οι Νύμφες στράφηκαν ενάντιον των γυναικών της Ιουλίδας και, μάλιστα, άρχισαν να τις θανατώνουν; Προς απάντηση του ερωτήματος, αξίζει να ανοίξουμε μια μικρή παράνθεση και να αναζητήσουμε τα κίνητρά τους σε συμφυρμούς και «δάνεια» από συγγενείς μύθους και πρόσωπα. Ένα από αυτά είναι ο Ικάριος, τον οποίο επέλεξε ο Διόνυσος για να διαδώσει την αμπελουργία. Λέγεται ότι όταν ο Ικάριος προσέφερε κρασί σε ποιμένες της Αττικής, αυτοί ζαλίστηκαν και θεώρησαν ότι τους δηλητηρίασε. Έτσι, τον δολοφόνησαν, πετώντας τον σ’ ένα πηγάδι. Η άμοιρη κόρη του, η Ηριγόνη, ανακάλυψε το νεκρό πατέρα της με τη βοήθεια του σκύλου της, Μαίρας. Η Ηριγόνη, δεν άντεξε το θέαμα και κρεμάστηκε σε ένα κοντινό δέντρο.

Εξοργισμένος για το θάνατο των μυστών του, ο Διόνυσος τιμώρησε σκληρά την Αθήνα. Οι κόρες της πόλης καταλαμβάνονταν από μανία και αυτοκτονούσαν με τον τρόπο που είχε πράξει και η Ηριγόνη. Ο μαζικός χαμός τους, σίγουρα θυμίζει τους θανάτους των γυναικών της Κέας, που και αυτοί επιβλήθηκαν από θεότητες της βλάστησης! Τελικά, η Αθήνα λυτρώθηκε όταν συστήθηκε η καλοκαιρινή γιορτή της «Αιώρας», ενώ ο Διόνυσος μετέτρεψε τον Ικάριο, την Ηριγόνη και τη Μαίρα, στους αστερισμούς του Βοώτη, της Παρθένου και του Σείριου. Όσο για του φονιάδες του Ικάριου, βρήκαν καταφύγιο στο νησί της Κέας, μεταφέροντας όμως μαζί τους την κατάρα της ανομβρίας.

Τη σωτηρία της Κέας πέτυχε ο θεός Αρισταίος, ο οποίος κατεύνασε τη θεΐκή οργή χτίζοντας ναό προς τιμή του Δία Ικμαίου (ικμάς: η υγρασία της γης) και προσφέροντας θυσίες στο άστρο του Σείριου (δηλαδή το σκυλί του Ικάριου!), που εκείνο τον καιρό βασάνιζε τις Κυκλάδες με κύματα ζέστης. Ο Αρισταίος εισακούστηκε και οι αύρες των μελτεμιών στάλθηκαν από τον Δία, δροσίζοντας το νησί για σαράντα ημέρες. Έκτοτε, οι ιερεί της Κέας συνέχισαν το παράδειγμα του Αρισταίου, όταν ο Σείριος εμφανιζόταν στον ορίζοντα.

Όμως, πέρα από τη γοητεία που μας ασκούν οι πολυάριθμοι μύθοι και θρύλοι ανά την Ελλάδα, ίσως οι συγκεκριμένοι μπορούν να μας αποκαλύψουν κάτι περισσότερο από τους επιφανειακούς χαρακτήρες και συμβολισμούς τους. Είναι γνωστό ότι η Κέα θεωρείται ως ένα ιδανικό μέρος για όσους αγαπούν την πεζοπορία, αφού ένα ευρύτατο δίκτυο σηματοδοτημένων μονοπατιών, συνολικού μήκους 36 χιλιομέτρων, καλύπτει όλο το νησί. Ένα μεγάλο μέρος αυτού του δικτύου, το οποίο περνά από δάση, πηγές, ξωκλήσια και καταλήγει σε πανέμορφες παραλίες, ταυτίζεται με αρχαίες και μεσαιωνικές λιθόστρωτες διαδρομές, οι οποίες συνέδεαν τις τέσσερις πόλεις-κράτη του νησιού (Ιουλίδα, Καρθαία, Κορησσία, Ποιήεσσα).

Ένα από τα σημαντικότερα λιθόστρωτα αρχαία μονοπάτια, πάνω στο οποίο μπορούν να βαδίσουν και οι σημερινοί λάτρεις του πεζοπορικού τουρισμού, φαίνεται ότι ξεκινούσε από ανατολικά της Ιουλίδας, περνούσε δίπλα από τον αρχαϊκό «Λιόντα» και έπειτα από τη βρύση του «Βενιαμίν» και τον αιωνόβιο πλάτανό της. Στη συνέχεια η οδός κατηφόριζε ανάμεσα σε βελανιδιές στο Δοσωνάρι, με κατάληξη τον οικισμό και τον κόλπο του Οτζιά. Το συνολικό μήκος της διαδρομής είναι περίπου πέντε χιλιόμετρα και σίγουρα αποτελεί μια μοναδική εμπειρία για όσους την επιλέξουν.

Είναι πολύ πιθανόν, λοιπόν, το κλειδί του μυστηριακού «Λέοντα της Κέας», να βρίσκεται στη θέση όπου επιλέχτηκε να σκαλιστεί. Όπως είδαμε, στέκει πλάι σε μια από τις σπουδαιότερες αρχαίες οδικές αρτηρίες, η οποία περνάει από τη πηγή του «Βενιαμίν» (ίσως ενδιαίτημα των Νυμφών;) και εισέρχεται από την ανατολική «πύλη» της Χώρας. Από αυτό το πολυσύχναστο δρομολόγιο ελλόχευε ο μεγαλύτερος κίνδυνος να εισέλθουν, όχι μόνο οι επικίνδυνες Νύμφες, αλλά και κάθε λογής δεινά, συμφορές και κατάρες (όπως της ανομβρίας!) που μπορούσαν να πλήξουν την πόλη. Ας μην λησμονούμε ότι αυτές πολύ συχνά προσωποποιούνταν από τους αρχαίους, ρωμαίους και βυζαντινούς, άρα ήταν φυσικό να χρησιμοποιούν τα μονοπάτια των κοινών θνητών! Σε αυτό ακριβώς το ιδιαίτερο πόστο τοποθετήθηκε ο «Λέων της Κέας», που με το άγρυπνο βλέμμα του φρουρεί τη Χώρα και τη μικρή καταπράσινη κοιλάδα με τις διαμορφωμένες «πεζούλες», σε κάποιες από τις οποίες διακρίνονται εντοιχισμένα αρχαία δομικά μέλη. Άλλωστε, εκτός από την ολοφάνερη αναφορά του θρύλου για τη σωτήρια επέμβαση και τον αποτροπαϊκό χαρακτήρα του, είναι γνωστό ότι προφυλακτικές ιδιότητες αποδίδονταν και σε άλλα λιοντάρια που είχαν δημιουργηθεί κατά την αρχαιότητα.

 Έτσι λοιπόν και ο «Λέων της Κέας», που με το αινιγματικό ελαφρό του μειδίασμα διαβεβαιώνει ότι τίποτα κακό δεν θα συμβεί στους κατοίκους της. Καμία αρχαία κατάρα δεν θα τους πλήξει. Μέχρι, τουλάχιστον, να πάψουν να πιστεύουν σ’ αυτόν.