Γέρασα

ENGLISH

Σε α­πό­στα­ση μιας με μιά­μι­σης ώ­ρας α­πό το Αμ­μάν με αυ­το­κί­νη­το, προς τα βό­ρεια, δια­σχί­ζο­ντας έ­να το­πί­ο οι­κεί­ο, με­σο­γεια­κό, με ε­λιές και κυ­πα­ρίσ­σια, λό­φους πρά­σι­νους και προ­σπερ­νώ­ντας πλή­θος κο­πά­δια γι­δο­πρό­βα­τα, α­φού δια­σχί­σεις πό­λεις και κω­μο­πό­λεις, κά­ποιες α­πό τις ο­ποί­ες εί­ναι προ­σφυ­γου­πό­λεις Πα­λαι­στι­νί­ων, στις ο­ποί­ες κυ­ριαρ­χεί ο διά­χυ­τος πα­ντού μα­θη­τι­κός πλη­θυ­σμός -εκ του ο­ποί­ου, οι κο­πέ­λες φο­ρούν ο­μοιό­μορ­φη στο­λή και μα­ντή­λα στα κε­φά­λι- φτά­νεις στην Γέ­ρα­σα.

Ιστορία

Τε­ρά­στιο τμή­μα της Αρ­χαί­ας Πό­λης, όρ­θιο, στη­τό, πε­ρι­μέ­νει τους ε­πι­σκέ­πτες να το θαυ­μά­σουν, να το φω­το­γρα­φί­σουν, να το α­να­κα­λύ­ψουν. Η ε­γκα­τά­λει­ψη και η α­δια­φο­ρί­α μπο­ρεί να εί­ναι κά­ποιες φο­ρές σω­τή­ρια για τους αρ­χαιο­λό­γους. Μπο­ρούν να βρουν με­τά α­πό αιώ­νες αρ­χαί­ους πο­λι­τι­σμούς που δια­τη­ρή­θη­καν α­κρι­βώς ε­πει­δή ξε­χά­στη­καν. Η Γέ­ρα­σα εί­ναι μια τέ­τοια πε­ρί­πτω­ση, μια πό­λη σκε­πα­σμέ­νη για αιώ­νες α­πό άμ­μο. Φα­ντά­σου, αν μπο­ρείς, σ’ αυ­τά τα ε­δά­φη που σή­με­ρα α­νή­κουν στην Ιορ­δα­νί­α, μια πε­διά­δα που δια­σχι­ζό­ταν α­πό χει­μάρ­ρους και έ­να πο­τα­μό, τον Χρυ­σο­ρο­ά, τον πο­τα­μό του χρυ­σού. Μια το­πο­θε­σί­α με με­σο­γεια­κή θερ­μο­κρα­σί­α, σ’ έ­να υ­ψό­με­τρο 500 πε­ρί­που μέ­τρων α­πό την ε­πι­φά­νεια της θά­λασ­σας, χτι­σμέ­νη σ’ έ­να υ­πέ­ρο­χο ση­μεί­ο για να ε­λέγ­χει ο­λό­κλη­ρη τη γύ­ρω πε­ριο­χή. Έ­να ση­μεί­ο, όπου στα­μα­τού­σαν ό­λα τα κα­ρα­βά­νια στον δρό­μο τους α­πό την Πέ­τρα προς τη Συ­ρί­α, τη Με­σο­πο­τα­μί­α και τη Με­σό­γειο. Πρώ­τοι έ­χτι­σαν την πό­λη οι Αρ­χαί­οι Έλ­λη­νες. 

Τ’ ό­νο­μά της άλ­λω­στε εί­ναι ελ­λη­νι­κό: «Γέ­ρα­σα» (α­πό το ρή­μα γερ­νά­ω, -ώ). Εί­ναι γνω­στή η ι­στο­ρί­α για το κτί­σι­μό της, α­πό τους πα­λαί­μα­χους του Με­γά­λου Α­λε­ξάν­δρου. Οι Ρω­μαί­οι έ­φτα­σαν στη συ­νέ­χεια ε­δώ με τον Πο­μπήϊ­ο, το 64 μ.Χ. Η με­γά­λη α­νά­πτυ­ξη της πό­λης έ­γι­νε τον 1ο και 2ο αι. μ.Χ., την ε­πο­χή των αυ­το­κρα­τό­ρων Τρα­ϊ­α­νού και Α­δρια­νού. Με­τά την κα­τά­κτη­ση της Πέ­τρας των Ναβ­βα­ταί­ων και την ε­πι­βο­λή της Pax Romana στην πε­ριο­χή, ο αυ­το­κρά­το­ρας Τρα­ϊ­α­νός, έ­νω­σε την Πέ­τρα με τη Γέ­ρα­σα μ’ έ­ναν νέ­ο ε­μπο­ρι­κό δρό­μο για τα κα­ρα­βά­νια, την Via Nova Traiana. Η πό­λη ε­κτεί­νε­ται γύ­ρω α­πό την κα­λο­δια­τη­ρη­μέ­νη λε­ω­φό­ρο Cardo Maximus: έ­να η­μι­κυ­κλι­κό forum, έ­να αρ­χι­κό μι­κρό­τε­ρο ελ­λη­νι­κό και στη συ­νέ­χεια έ­να ευ­ρύ­τε­ρο ρω­μα­ϊ­κό για τις συ­νε­λεύ­σεις του πλη­θυ­σμού, σώ­ζε­ται σή­με­ρα στην εί­σο­δο της πό­λης. Ε­πί­σης σε πο­λύ κα­λή κα­τά­στα­ση: δύ­ο θέ­α­τρα, στο έ­να εκ των ο­ποί­ων, με πο­λύ κα­λή α­κου­στι­κή, γί­νε­ται το ε­τή­σιο φολ­κ φε­στι­βάλ της Γέ­ρα­σα. Δύ­ο να­οί, α­φιε­ρω­μέ­νοι α­ντί­στοι­χα στον Δί­α και στην Άρ­τε­μη, λου­τρά, συ­ντρι­βά­νι, δρό­μοι. Η α­ψί­δα του θριάμ­βου του Α­δρια­νού, τα τεί­χη της πό­λης, το Νυμ­φαί­ον ό­που σε κά­ποια α­ψί­δα δια­κρί­νεις την ελ­λη­νι­κή γρα­φή: «Γέ­ρα­σα» και 3 μι­κρές βυ­ζα­ντι­νές εκ­κλη­σί­ες πλά­ι-πλά­ι: των α­γί­ων Α­ναρ­γύ­ρων (Κο­σμά και Δα­μια­νού) με πλού­σιο ψη­φι­δω­τό στο δά­πε­δο, του Α­γί­ου Ιω­άν­νη του Βα­πτι­στή και του Α­γί­ου Γε­ωρ­γί­ου. Η πό­λη ε­γκα­τα­λεί­φθη­κε με την πτώ­ση της Ρω­μα­ϊ­κής Αυ­το­κρα­το­ρί­ας και την ει­σβο­λή των Σασ­σα­νι­δών Περ­σών. Αρ­γό­τε­ρα υ­πέ­στη μια α­να­γέν­νη­ση ε­πί Βυ­ζα­ντι­νής Αυ­το­κρα­το­ρί­ας ό­που κτί­στη­καν διά­φο­ρες Βα­σι­λι­κές χρη­σι­μο­ποιώ­ντας το υ­λι­κό ρω­μα­ϊ­κών κτι­σμά­των. 

Η περ­σι­κή κα­τά­κτη­ση το 614 μ.Χ. και αρ­γό­τε­ρα, η έ­λευ­ση των Α­ρά­βων, περ­νά­ει τη Γέ­ρα­σα στη λή­θη. Η ι­στο­ρί­α ε­πι­στρέ­φει στην πε­ριο­χή το 1878, ό­ταν Καυ­κά­σιοι μου­σουλ­μά­νοι ε­γκα­θί­στα­νται και ι­δρύ­ουν νέ­ο οι­κι­σμό, έ­να τμή­μα του ο­ποί­ου βρί­σκε­ται ε­ντός των τει­χών της αρ­χαί­ας πό­λης.

 Ο οι­κι­σμός ο­νο­μά­ζε­ται ό­πως κι η πα­λαιά πό­λη: Jerash - Γέ­ρα­σα (το ί­διο συμ­βαί­νει και με τον νέ­ο οι­κι­σμό στην Πέ­τρα). Ευ­τυ­χώς, θρύ­λοι και δει­σι­δαι­μο­νί­ες ε­μπό­δι­σαν τους Κιρ­κά­σιους να ε­πε­κτεί­νουν τον οι­κι­σμό τους πά­νω στην Αρ­χαί­α πό­λη. Έ­τσι σώ­θη­κε α­πό θαύ­μα. Ό­ταν οι αρ­χαιο­λό­γοι άρ­χι­σαν να πα­ρα­με­ρί­ζουν την άμ­μο α­να­κά­λυ­ψαν αυ­τή την θαυ­μά­σια, αρ­χαί­α Πό­λη, έ­να μνη­μεί­ο του Ελ­λη­νο­ρω­μα­ϊ­κού πο­λι­τι­σμού, τμή­μα της Δε­κά­πο­λης που υ­πάρ­χει ως σή­με­ρα στην Συ­ρί­α και Ιορ­δα­νί­α. Α­πό αυ­τή την Ελ­λη­νο­ρω­μα­ϊ­κή Δε­κά­πο­λη, κα­λύ­τε­ρα συ­ντη­ρεί­ται η Γέ­ρα­σα. Ε­ντός τη Ιορ­δα­νί­ας, πέ­ραν της Γέ­ρα­σα και της Φι­λα­δέλ­φειας (Αμ­μάν), υ­πάρ­χουν α­κό­μη η Πέλ­λα , το Ουμ-Κά­ις (αρ­χαί­α Γκα­ντά­ρα), η Α­μπί­λα και το Ουμ-ελ Τζε­μάλ.

Περιγραφή 

Η Γέρασα ήταν μια σπουδαία αρχαία ελληνική πόλη στην Δεκάπολη της Κοίλης Συρίας. Εκείτο μεταξύ της Πέλλας και της Φιλαδέλφειας. Ήταν κτισμένη στις όχθες του ποταμού Χρυσορρόα (σημ. Barada).

Ο πλούτος της πόλεως έμεινε στην ιστορία, ώστε να ονομάζεται "Πομπηία της Μέσης Ανατολής". Ο ιστορικός των Ελληνιστικών χρόνων Πολύβιος παρομοιάζει με στρατόπεδο (δύο κύριες λεωφόροι που την χώριζαν σε σχήμα σταυρού, σε τετράγωνα, τερμάτιζαν σε πύλες. Η Αγορά βρισκόταν στην μια πλευρά του κυρίου δρόμου, αλλά ποτέ πάνω σε αυτόν. Στις πλευρές της είχε στοές και άλλα δημόσια κτήρια. Η τέταρτη πλευρά της ήταν ανοικτή στον κύριο δρόμο. Οι δρόμοι είχαν ωραία πλακόστρωση κι αυστηρά πρόστιμα επιβάλλονταν για την ρύπανσή τους). Πράγματι η Γέρασα είχε δύο κάθετους, προς την κεντρική λεωφόρο δρόμους, οι οποίοι χώριζαν την πόλη σε 6 μεγάλα οικοδομικά τετράγωνα. Η κεντρική λεωφόρος φέρει διπλή επιβλητική κορινθιακή κιονοστοιχία και ωραίο πλακόστρωτο που ακόμη σώζεται σε καλή κατάσταση.

Αρχαίες ελληνικές επιγραφές από την πόλη, αλλά και φιλολογικές μαρτυρίες τόσο του Ιαμβίχου, όσο και του Μεγάλου Ετυμολογικού, συνδέουν την ίδρυση των Γεράσων με τον Μεγάλο Αλέξανδρο, ή τον στρατηγό του Περδίκκα που εγκατέστησαν εκεί γερασμένους Μακεδόνες στρατιώτες. Το γεγονός αυτό θα έλαβε χώρα κατά την άνοιξη του 331 π.Χ., όταν ο Μέγας Αλέξανδρος έφυγε από την Αίγυπτο, διέτριψε στην Συρία και μετά κατευθύνθηκε για την Μεσοποταμία. Το γεγονός αυτό συνδέεται με την επανάσταση των Σαμαρειτών που έκαψαν ζωντανό τον Μακεδόνα στρατηγό Ανδρόμαχο και ο Έλληνας βασιλιάς τους τιμώρησε ξανακτίζοντας την Σαμάρεια ως ελληνική πόλη. Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η περιοχή περιήλθε στον Πτολεμαϊκό έλεγχο και με την μάχη του Πανείου (198 π.Χ.) στους Σελευκίδες. Κατά την συνήθεια των Ελλήνων ηγεμόνων της Συρίας, η Γέρασα μετονομάστηκε στο εξής σε Αντιόχεια η επί Χρυσορρόη ποταμώ. Πιθανόν να την ξαναέκτισε ή ο Αντίοχος Γ' ο Μέγας μετά την μάχη του Πανείου, ή ο Αντίοχος Δ' Επιφανής που προήλασε ως την Αίγυπτο.

Μνημεία

1. Πύλη του Αδριανού

2. Ιπποδρoμος

3. Τείχη της πόλης & Νότια Πύλη

4. Οβάλ Πλατεία

5. Οδός με κιονοστοιχίες

6. Αγορά

7. Τζαμί του Umayyad

8. Νότιο Τετράπυλο

9. Νότια γέφυρα

10. Σπίτια του Umayyad

11. Ο καθεδρικός

12. Εκκλησία των Αγίου Θεοδώρου

13. Νυμφαίο

14. Προπύλαια

15. Παραλιακός ναός

16. Προπύλαια Εκκλησία

17. Τζαμί του Naghawi

18. Δυτική Λουτρά

19. Βόρειο Τετράπυλο

20. Βόρεια οδό με κιονοστοιχίες

21. Βόρεια Πύλη

22. Βόρειο Θέατρο

23. Εκκλησία του Μητροπολίτη Ησαΐα

24. Ναός της Αρτέμιδος

25. Τρεις Εκκλησίες

26. Εκκλησία του Αγίου Γενέσιου

27. Εκκλησία Αγίων Πέτρου και Παύλου

28.Νότιο Θέατρο

29. Ναός του Δία

30. Το μουσείο


Πηγές / Βιβλιογραφία / Φωτογραφίες

"Jerash - A brief history and some photographs". Jordan Distribution Agency, Almashriq.hiof.no. 1973. Retrieved 2009-04-12.
https://commons.wikimedia.org/wiki/User:Askii
بلدية جرش | جرش في سطور". Jerash.gov.jo. Retrieved 2013-09-15.
Zeitschrift des Deutschen Palästina-Vereins. Wiesbaden [etc.]: O. Harrassowitz [etc.]. Germany. 1988. p. 187
Jerash tourism figures reviewed. (2006, Jan 05). Info - Prod Research (Middle East). Retrieved from http://search.proquest.com/docview/457494325?accountid=8555
Schneider, I., & SoKnmez, S. (1999). Exploring the touristic image of jordan. Tourism Management, 20, 539-542.
Jerash festival to be revived. (2011, Mar 07). Jordan Times. Retrieved from http://search.proquest.com/docview/855638491?accountid=8555
Jerash festival, (2011, Jun 19). McClatchy - Tribune Business News.
https://commons.wikimedia.org/wiki/User:Berthold_Werner
www.thousandwonders.net Merlijn Hoek
"Gerasa, Or Galasa (Now Jerash)". The American Cyclopaedia, Chestofbooks.com. Retrieved 2009-04-12.
Wikisource-logo.svg Herbermann, Charles, ed. (1913). "Gerasa". Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.
http://www.allposters.com
Prawer, Jushua (1980). Crusader Institutions. Oxford: Calarendon Press. ISBN 0-19-822536-9. p.477
Reisen, ed. Kruse, 4 vols, Berlin, 1854
http://www.ardin.gr/
http://www.jordantimes.com/news/local/two-human-skulls-dating-back-neolithic-period-unearthed-jerash#sthash.azr7NUTn.dpuf
Jerash Festival Of Culture & Arts مهرجان جرش للثقافة والفنون
Jordan National Census, Arabic Archived April 10, 2008, at the Wayback Machine.
Jordan Census Data 2004 Archived July 22, 2011, at the Wayback Machine.
Alrai Arabic
Jerash Private University

http://almashriq.hiof.no
Tate, Karen. Sacred Places of Goddess: 108 Destinations. Consortium of Collective Consciousness. pp. 156–158. ISBN 978-1-888729-11-5.
Kochneva, Ankhar. Jordan - a kingdom in the heart of the East. Alef Print. p. 112. ISBN 5-902799-01-5.
https://commons.wikimedia.org/wiki/User:Bgag
https://en.wikipedia.org/
Johann Gustav Droysen Ιστορία των Επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, εκδ. ελεύθερη σκέψις.
http://www.lacarmina.com/
Επαμεινώνδα Βρανόπουλου Οδοιπορικό στην Ιορδανία, εκδόσεις Πελασγός.
http://www.atlastours.net/
 Στα απομνημονεύματά του για την αριθμητική του Νικομάχου του Γερασηνού γράφει: Γέρασα δε λέγεται από τους συστρατεύσαντας τω Αλεξάνδρω γέροντας και μη δυνηθέντας πολεμείν εκεί την οίκησιν ποιήσασθαι.
https://www.memphistours.com
Άλμα πάνω Στο λήμμα Γερασηνός: Αλέξανδρος πόλιν παραλαβών τους εν ηλικία πάντας κτείνας απέλυσε τους γέροντας, οι δε συνελθόντες κτίζουσι πόλιν, και λαβόντες γυναίκας επαιδοποίησαν.
http://ancientworld.hansotten.com//