Γλαρέντζα

ENGLISH

Μνημεία Ελλάδας | Μνημεία Εξωτερικού

Η Γλαρέντζα (Clarentia, Clarence) βρίσκεται, στο βορειοδυτικό άκρο της δυτικότερης χρεσονήσου του Μοριά, στη θέση Παλαιόκαστρο, δυτικά της σύγχρονης Κυλλήνης. Ιδρύθηκε από τον πρίγκιπα Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο λίγο μετά τα μέσα του 13ου αι. για να αποτελέσει τη βασική σκάλα για τα πλοία του Πριγκιπάτου της Αχαΐας. 

Είναι το επίνειο της πρωτεύουσας Ανδραβίδας και απέχει ελάχιστα από το επιβλητικό κάστρο Χλουμούτζι, με το οποίο έχει και οπτική επαφή. Το τελευταίο, το Chateau Clermont για τους Φράγκους, εκτός από πριγκιπική κατοικία, ήταν το κύριο φρούριο της ευρύτερης περιοχής. Κοντά στην πόλη υπάρχει και το μοναστήρι της Βλαχέρνας, με το καθολικό του 13ου αι.

Χτίστηκε από τους Βιλλεαρδουίνους του Πριγκιπάτου της Αχαΐας στη θέση της αρχαίας Κυλλήνης στην Ηλεία κατά τον 13ο αιώνα και χρησίμευσε ως επίνειο της Ανδραβίδας, της πρωτεύουσας του πριγκιπάτου.

Η ιδιαίτερη σημασία της πόλης φαίνεται από το γεγονός ότι τα νομίσματα του πριγκιπάτου, τα τορνέζια, έφεραν την ένδειξη DE CLARENTIA και αργότερα DE CLARENCIA. Τα τορνέζια παράγονταν από το Πριγκιπάτο της Αχαΐας, με άδεια που έδωσε ο Ροβέρτος Β' ντε Κουρτεναί στο Γοδεφρείδο Β' Βιλλεαρδουίνο.

Το λιμάνι και το κάστρο της Γλαρέντζας υποστηριζόταν και από το φρούριο Χλεμούτσι το οποίο βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή. H Γλαρέντζα απέχει περίπου 5-6 χλμ. από το Χλεμούτσι και 12-13 χλμ από την Ανδραβίδα.

Η πόλη αναφέρεται στις πηγές της εποχής με διάφορα ονόματα, όπως Γραρέντζα, Κλαρένζα, Κλαρέντσα, Κλορένστια και Κιοφέντσα .

Αρκετές πληροφορίες για την Γλαρέντζα δίνει το Χρονικό του Μορέα. Ο άγνωστος συγγραφέας την αναφέρει ως Κλαρέντζα (η πιο κοντινή απόδοση στα Ελληνικά του CLARENTIA), περίπου 20 φορές.

Τα πλοία από την Ιταλία ξεκινούσαν συνήθως από το Μπρίντιζι όπως φανερώνεται από το κείμενο, με χρόνο πλεύσης συνήθως δύο ή το πολύ τρεις ημέρες[

Ιστορία

Η Γλαρέντζα αποδεικνύεται τάχιστα ως το σημαντικότερο οικονομικό και αστικό κέντρο της σταυροφορικής ηγεμονίας με διεθνή ακτινοβολία. Διέθετε νοσοκομείο, τράπεζες και κτήρια για την εξυπηρέτηση των ναυτιλλομένων, ενώ το νομισματοκοπείο, το οποίο κόβει denier tournois μέχρι το 1353. Η αντίστροφη μέτρηση ξεκινά από τις αρχές του 15ου αι. 

Denier tournois of Princess Isabella of Villehardouin, struck at Glarentza

Το Πριγκηπάτο είναι σε πλήρη αποσύνθεση, η Γλαρέντζα χάνει το ρόλο της και μένει απροστάτευτη. Το 1407 καταλαμβάνεται και λεηλατείται από τον στρατό του Λεονάρδου Τόκκο. Το ομώνυμο Χρονικό περιγράφει γλαφυρά τον πλούτο που έκρυβε τότε η Γλαρέντζα. 

Το 1414 επιστρέφεται στον πρίγκιπα Κεντυρίωνα Ζαχαρία, αλλά το 1417 -1418 καταλαμβάνεται από τον ιταλό τυχοδιώκτη Oliverio Franco. Το 1421-22 πωλείται στον κόμη της Κεφαλονιάς και δεσπότη της Ηπείρου Κάρολο Τόκκο. Το 1427 πολιορκείται από τον Ιωάννη Η' Παλαιολόγο και το 1428 παραχωρείται από τον Τόκκο στον Κωνσταντίνο Παλαιοόγο ως προίκα της ανιψιάς του. 

Ο Γεώργιος Σφραντζής και ο στρατός των Ρωμιών εισέρχεται τότε στην φραγκική πρωτεύουσα. Το 1430 καταλαμβάνεται από τους Καταλανούς που την πουλάνε πάλι στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Ο τελευταίος τότε γκρεμίζει τα τείχη της για να αποτρέψει νέα κατάληψη. Το 1432 η Γλαρέντζα γίνεται έδρα ενός δεύτερου Δεσποτάτου. 

Το 1446 η ευρύτερη περιοχή υπέστη δήωση από τον σουλτάνο Μουράτ Β'. Λίγα χρόνια αργότερα παραδίδεται στους Οθωμανούς ακολουθώντας την τύχη του Δεσποτάτου. Μετά από αυτές τις περιπέτειες, 

Η Γλαρέντζα ερημώνει και δεν απομένει παρά μόνον ο θρύλος της. Οι περιηγητές του 19ου αι. αναφέρονται σε μία πόλη ερειπωμένη και έρημη. Τα ερείπια τα οποία περιγράφουν οι περιηγητές και σώζονται σε φωτογραφίες κατεδαφίζονται από τον γερμανικό στρατό στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Περιγραφή

Η Γλαρέντζα είναι κτισμένη σε κάπως υπερυψωμένο και ελαφρώς επικλινές έδαφος. Από Βορρά και Δύση βρέχεται από την θάλασσα. Τείχος και τάφρος περιέβαλε τις άλλες δύο πλευρές. Η τειχισμένη πόλη, το βούργο, είχε ακανόνιστο σχήμα και καταλάμβανε έκταση 450x 350μ. περίπου. Προς βορράν, στη θέση «Αρσανάς?. εκεί που σήμερα είναι μια ελώδης έκταση, βρισκόταν το εσωτερικό, σκαφτό λιμάνι. Ήταν οχυρωμένο με πύργους, τοποθετημένους στην προέκταση των τειχών της πόλης. Διατείχισμα χώριζε τον τομέα του λιμανιού, δηλαδή το εμπορείο της πόλης, από το βούργο. Στο νοτιοδυτικό άκρο ένας εσωτερικός περίβολος οριοθετούσε ένα μικρό φρούριο. Σποραδικές έρευνες έξω από την τάφρο της οχύρωσης απέδωσαν πλήθος κεραμικής και ευρημάτων που καθιστούν ενδεχόμενη την ύπαρξη ξώβεργου extra muros.

Ο εξωτερικός περίβολος είναι κατεστραμμένος. Κατά διαστήματα ενισχύονταν από ορθογωνικής κατόψεως πύργους, ιδίως σε καίρια σημεία, όπως στις γωνίες και στις πύλες. Η πόλη διέθετε τρεις πυργοειδείς πύλες. Στην βορειοανατολική πλευρά του βούργου αποκαλύφθηκε ένας μεγάλος γοτθικός ναός. Στο πιο οχυρό σημείο της πόλης, πάνω από την δυτική απόκρημνη ακτή, υπάρχει ένα μικρό φρούριο.

Στο βούργο εντοπίστηκαν τρία ακόμη κτίσματα. Από τις πηγές μνημονεύονται επίσης νομισματοκοπείο, νοσοκομείο, ναός του Αγ. Μάρκου, κατοικίες, κτήρια για υπηρεσίες, χωρίς να έχουν προς το παρόν εντοπιστεί.

Athanasoulis D., Glarentza Clarence Γλαρέντζα

Source/Photography/Bibliography

Α. Ράλλη, αρχαιολόγος

Bon, Antoine (1969). La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la principauté d'Achaïe (in French). Paris: De Boccard.
Leake, William Martin (1846). Peloponnesiaca: A Supplement to Travels in the Moréa. London: J. Rodwell.
Stoneman, Richard, ed. (1994). A Literary Companion to Travel in Greece. L. Paul Getty Trust. ISBN 0-89236-298-7.

www.culture.gr

Topping, Peter (1975). "The Morea, 1311–1364". In Hazard, Harry W. A History of the Crusades, Volume III: The fourteenth and fifteenth centuries. University of Wisconsin Press. pp. 104–140. ISBN 0-299-06670-3.
https://en.wikipedia.org
Topping, Peter (1975). "The Morea, 1364–1460". In Hazard, Harry W. A History of the Crusades, Volume III: The fourteenth and fifteenth centuries. University of Wisconsin Press. pp. 141–166. ISBN 0-299-06670-3.
Athanasoulis D., Glarentza Clarence Γλαρέντζα
Traquair, Ramsay (1907). "Mediaeval Fortresses in the North-Western Peloponnesus". The Annual of the British School at Athens, No. XIII, Session 1906–1907. London. pp. 268–284.
Trant, Thomas Abercromby (1830). Narrative of a journey through Greece in 1830: With remarks upon the actual state of the naval and military power of the Ottoman empire. London: Henry Colburn and Richard Bentley.