Ιωάννης Στοβαίος

ENGLISH

Αρχαία Ελληνική Βιβλιογραφία | Πρόσωπα | Ιωάννης Στοβαίος | Έργα του Ιωάννης Στοβαίου

Ο Ιωάννης Στοβαίος έζησε κατά τον πέμπτο μετά Χριστόν αιώνα. Καταγόταν από τους Στόβους, μία εύπορη πόλη τής Μακεδονίας, που βρισκόταν χτισμένη στην συμβολή των ποταμών Εριγώνα και Αξιού. Σ’ αυτή την πόλη ο Ιωάννης – ο οποίος ήταν «γραμματικός», δηλαδή μελετητής τής κλασικής γραμματείας – οφείλει και το επώνυμό του, που σώζεται και με την μορφή «Στοβεύς» (στο Λεξικό Σούδα).

Γιά τον βίο τού Ιωάννη διαθέτουμε ελάχιστες πληροφορίες. Γνωρίζουμε, όμως, ότι είχε έναν γιό, τον Σεπτίμιο, τού οποίου την παιδεία φρόντιζε με ιδιαίτερη επιμέλεια. Υποθέτουμε, επίσης, ότι – τόσο εξαιτίας τού επαγγέλματός του, όσο και λόγω τού έργου που μας κληροδότησε – πρέπει να διέθετε μία αρκετά μεγάλη προσωπική συλλογή βιβλίων τής αρχαίας ελληνικής γραμματείας.

Το πολυσέλιδο «Ανθολόγιο» τού Ιωάννη Στοβαίου φέρει την ονομασία «Εκλογές, Αποφθέγματα, Υποθήκες» και αποτελείται από τέσσερα βιβλία, τα οποία περιέχουν εκλεκτά αποσπάσματα από έργα ποιητών, θεολόγων, φιλοσόφων, ιστορικών και ρητόρων τής αρχαιότητας και των ελληνιστικών χρόνων, καλύπτοντας μία χρονική περίοδο περίπου δώδεκα αιώνων.

Το πρώτο και το δεύτερο βιβλίο – με μεταφυσικό και με γνωσιολογικό και ηθικό περιεχόμενο αντίστοιχα – έχουν υποστεί σοβαρούς ακρωτηριασμούς, οπότε η ανάγνωσή τους καθίσταται προβληματική. Το τρίτο βιβλίο ασχολείται αποκλειστικά με θέματα ηθικής, ενώ το τέταρτο με θέματα ηθικής, παιδαγωγικής και πολιτικής.

Σύμφωνα με την μαρτυρία τού πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Φωτίου Α΄ («Μυριόβιβλος»), το έργο τού Ιωάννη έφερε και πρόλογο, συντεταγμένο και χωρισμένο σε δύο κεφάλαια από τον ίδιο τον ακάματο ανθολόγο. Από αυτόν τον πρόλογο σώζεται μόνον ένα μικρό τμήμα.

Το «Ανθολόγιο» συντάχθηκε από τον Ιωάννη γιά χάρη τού γιού του, με σκοπό να βοηθήσει τον νεαρό Σεπτίμιο στην ταχύτερη ανάγνωση και στην επιτυχέστερη μελέτη των καλύτερων και διδακτικότερων αποσπασμάτων τής αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Σήμερα, το ίδιο έργο αποτελεί πολύτιμη πηγή γνώσεων και πληροφοριών, αφού μέσα στις σελίδες του σώζονται χωρία από έργα διάσημων συγγραφέων, των οποίων τα βιβλία δυστυχώς δεν έφτασαν ακέραια μέχρι την εποχή μας.

Η αξία του είναι αδιαμφισβήτητη καθώς χάρη σε αυτόν σώθηκαν αποσπάσματα χαμένων έργων. Ο συγγραφέας θέλοντας να αφήσει στον γιο του Σεπτίμιο μιά παρακαταθήκη σοφίας, ώστε να διορθώσει τα ελαττώματα του χαρακτήρα του, συγκέντρωσε στο έργο του αυτό το απόσταγμα της σοφίας 204 φιλοσόφων και ιστορικών. Το έργο εκτεινόταν σε τέσσερα βιβλία, αλλά δεν σώζεται ολόκληρο και μάλιστα σε αυτό έχουν γίνει μεταγενεστέρως επεμβάσεις. Η πρώτη έκδοση έγινε το 1536 στη Βενετία.

Εργογραφία

Κέρας Αμαλθείας Ιωάννου του Στοβαίου εκλογαί αποφθεγμάτων και υποθηκών Konrad Gesner, Basileae: Officina Jo. Oporini, 1549.

Κέρας Αμαλθείας Ιωάννου του Στοβαίου εκλογαί αποφθεγμάτων και υποθηκών = Joannis Stobaei Sententiae, ex thesauris graecorum delectae / nunc primum a Conrado Gesnero in latinum sermonum traductae, sic ut latinae et graecis e regione respondeant, Conrad Gesner, Basileae : [Oporinus] 1555.

Γνωμολογία ελληνικολατίνη, εξ Ιωάννου του Στωβαίου εκλογών παραινετικών συγκομισθείσα : accesit praeterea όνειρος vel Αλεκτρυών, id est Somnium vel Gallus, dialogus Luciani, per Mich. Neandrum Soraviensem, Soraviensem , M. N. Basileae : Jacobi Parci 1557.

Κέρας Αμαλθείας Ιωάννου του Στοβαίου εκλογαί αποφθεγμάτων και υποθηκών = Joannis Stobaei Sententiae, ex thesauris graecorum delectae : Cyri Theodori dialogus, de amicitiae exilio, opusculum Platoni adscriptum dejusto, aliud ejusdem, an virtus doceri possit. Huic editioni accesserunt (vol.2) ejusdem Ioannis Stobaei eclogarum physicarum et ethicarum libri duo. Item loci communes sententiarum, collecti per Antinium et Maximum monachos, atque ad Stobaei locos relati, Aureliae Allobrogum: Francisco Fabro 1609.

. Αρριανού τέχνη τακτική, ένταξις κατ' Αλανών, περίπλους Πόντου Ευξείνου, περίπλους της Ερυθράς θαλάσσης κυνηγετικός : Επικτήτου εγχειρίδιον του αυτού αποφθέγματα και αποσπάσματα το εν τω Ιωάννου Στοβαίου ανθολόγιο και εν ταις Αγγελίου αγρυπνίαις αυτικόως σωζόμενα / ex recensione Nicolai Blancardi, Blankaart , Nikolaas, Amstelodami: Waesbergios 1683.

Sermones, e MSS. codicibus emendatos et auctos: pars I / Stobaeus Ioannes, edidit Nicolaus Schow, Lipsiae : Weidmann 1797.

Eclogarum Physicarum et Ethicarum libri duo, Stobaeus Ioannes, ad codd. MSS. fidem suppleti et castrigati, annotatione et versione latina instructi ab Arn. Herm. Ludov. Heeren (Arnold Hermann Ludwig), Gottingae: Vandenhoek et Ruprecht, 1792-1801.

Ανθολόγιον = Ioannis Stobaei Florilegium, ad manuscriptorum fidem emendavit et supplevit Thomas Gaisford, Oxonii: Clarendon 1822.

Lectiones Stobenses, sive supplementa lectionum ad Thomae Gaisfordii editionem Florilegii ethici; praemissa est Epistola ad Augustum Meineke, Thomas Gaisford, Jenae: Frommann 1827.

Florilegium: Ad optimorum librorum fidem editum, Stobaeus Ioannes, Lipsiae: Tauchnitz 1838.

Συντομωτέρων Σωκρατικών ρήσεων ή ομιλιών, συλλεγείσεων παρά Ιωάννου Στοβαίου, μετάφρασις εις την καθομιλουμένη και έκδοσις υπό Αναστ. Μαυροκεφάλου, Αναστάσιος Μαυροκέφαλος, Εν Αθήναις: Τυπ. Χριαστοφίδης 1842.

Επικτήτου εγχειρίδιον και αποσπάσματα εκ της ανθολογίας Ιωάννου Στοβαίου, μεταφρασθέντα εις την καθομιλουμένην και εκδοθέντα υπό Αναστασίου Μαυροκεφάλου Καισάρεως, Αναστάσιος Μαυροκέφαλος, Εν Αθήναις: [χ.ε.] 1842.

Εκλογών βιβλία Β' = Ioannes Stobaei eclogarum physicarum libri duo: accedit Hieroclis commentarius in Aurea Carmina Pythagoreorum, ad MSS. codd. recensuit Thomas Gaisford, Thomas Gaisford, Oxonii: [s.n.] 1850.

Ιωάννου Στοβαίου ανθολόγιον = Ioannis Stobaei florilegium, August Meineke, Lipsiae: Teubner 1855-1857.

Eclogarum physicarum et ethicarum libri duo, August Meineke, Lipsiae: Teubner 1860-1864.

Commentatio de Stobaei eclogis, Curt Wachsmuth, Gottingae: Dieterich 1871.

Ioannis Stobaei Anthologium, recensuit C. Wachsmuth et O. Hense, Curt Wachsmuth, Otto Hense, Berolini: Weidmann 1884-1894.

Ο Πλούτος: Όπως τον είδαν οι αρχαίοι, Δημήτριος Βερναρδάκης, Αθήνα: Εστία 1933.

Στοβαίου ανθολόγιον (περί πολιτείας), Ε. Κ. Λιακάκος, Αθήνα: Ι. Π. Ζαχαρόπουλος, 1940.

Stobaeana / Νίκος Κονόμης, Αθήνα: [χ.ε.] 1957.