Η Αρχαία Θήβα ήταν μία από τις ισχυρότερες αρχαίες ελληνικές πόλεις που κυριάρχησε στον ελλαδικό χώρο για μία μεγάλη περίοδο του τετάρτου αιώνα π.Χ. Ήταν η ισχυρότερη από τις Βοιωτικές πόλεις και κατείχε ηγεμονική θέση στο Κοινό των Βοιωτών.
Πυραμίδα -3000 B.C
The modern city contains an Archaeological Museum, the remains of the Cadmea (Bronze Age and forward citadel), and scattered ancient remains. Modern Thebes is the largest town of the regional unit of Boeotia.
Οι κάτοικοι της αρχαίας Βοιωτίας διέφεραν στην καταγωγή. Στο χώρο της Βοιωτίας, που αρχικά λεγόταν Ωγυγία, έμεναν οι καλούμενοι ‘Εκτηνες. Μετά οι κάτοικοι αυτοί αφανίστηκαν από επιδημία και ήρθαν και κατοίκησαν εκεί οι Υαντες και οι Αονες, τους οποίους ήρθε και κατάκτησε ο Κάδμος με Φοίνικες, τους λεγόμενους Καδμείοι ή Θηβαίους.
Ο Κάδμος ήρθε με Φοίνικες στη Βοιωτία και έκτισε την Καδμεία ή Θήβα το έτος 1255 πριν από το Διόγνητο = το 1519 π.Χ.
Εξήντα χρόνια μετά τα Τρωικά (= το 1149 περίπου π.Χ.) ήρθαν από την Αρνη της Θεσσαλίας οι Βοιωτοί, που έδωσαν και το όνομα τους στην περιοχή, και οι Μινύες.
Τα πρώτα χρόνια υπήρχε μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ των Καδμείων και των Μινύων που οδηγούσε συχνά σε σύγκρουση τον Ορχομενό και την Θήβα. Σταδιακά στο χώρο της Βοιωτίας κυριάρχησε η Θήβα και το 550 π.Χ. περίπου, οι πόλεις της Βοιωτίας ενώθηκαν σε μία ομοσπονδία που ονομάστηκε Κοινό των Βοιωτών και στο οποίο ηγεμονική θέση κατείχε η Θήβα. Οι Βοιωτοί εκπροσωπούνταν στο Αμφικτυονικό συνέδριο των Δελφών με δύο ψήφους.
Το 506 π.Χ. οι Θηβαίοι επιχείρησαν να επιβάλλουν την κυριαρχία τους στις Πλαταιές τις οποίες υπερασπίστηκαν οι Αθηναίοι με αποτέλεσμα η πόλη να διατηρήσει την ανεξαρτησία της. Οι Πλαταιείς τότε αποχώρησαν από το Κοινό των Βοιωτών και έγιναν σύμμαχοι των Αθηναίων.
Ο Κάδμος ήρθε με Φοίνικες στη Βοιωτία και έκτισε την Καδμεία ή Θήβα το έτος 1255 πριν από το Διόγνητο = το 1519 π.Χ.
Εξήντα χρόνια μετά τα Τρωικά (= το 1149 περίπου π.Χ.) ήρθαν από την Αρνη της Θεσσαλίας οι Βοιωτοί, που έδωσαν και το όνομα τους στην περιοχή, και οι Μινύες.
Τα πρώτα χρόνια υπήρχε μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ των Καδμείων και των Μινύων που οδηγούσε συχνά σε σύγκρουση τον Ορχομενό και την Θήβα. Σταδιακά στο χώρο της Βοιωτίας κυριάρχησε η Θήβα και το 550 π.Χ. περίπου, οι πόλεις της Βοιωτίας ενώθηκαν σε μία ομοσπονδία που ονομάστηκε Κοινό των Βοιωτών και στο οποίο ηγεμονική θέση κατείχε η Θήβα. Οι Βοιωτοί εκπροσωπούνταν στο Αμφικτυονικό συνέδριο των Δελφών με δύο ψήφους.
Το 506 π.Χ. οι Θηβαίοι επιχείρησαν να επιβάλλουν την κυριαρχία τους στις Πλαταιές τις οποίες υπερασπίστηκαν οι Αθηναίοι με αποτέλεσμα η πόλη να διατηρήσει την ανεξαρτησία της. Οι Πλαταιείς τότε αποχώρησαν από το Κοινό των Βοιωτών και έγιναν σύμμαχοι των Αθηναίων.
Στη μάχη των Πλαταιών οι Θηβαίοι πολέμησαν στο πλευρό των Περσών. Το Θηβαϊκό σώμα αποκρούστηκε από τους Αθηναίους και κλείστηκε στα τείχη της Θήβας. Δέκα μέρες μετά οι σύμμαχοι πολιόρκησαν την Θήβα και απαίτησαν την τιμωρία των όσων μήδισαν. Οι αρχηγοί των Θηβαίων τελικά παραδόθηκαν και εκτελέστηκαν, ενώ η πόλη δεν καταστράφηκε καθώς οι σύμμαχοι θεώρησαν πως για τον μηδισμό της πόλης ευθυνόταν μόνο η ηγεσία της και όχι ο λαός της Θήβας. Αφαιρέθηκε όμως από την Θήβα η ηγεμονική θέση που κατείχε στο Κοινό των Βοιωτών
Ειδικότερα μετά τα Περσικά, η Αθήνα αφενός βάζει φόρο υποτέλειας στους Θηβαίους, επειδή είχαν μηδίσει, και αφετέρου ως πρώτη δύναμη που είχε αναδειχθεί στη θάλασσα ήθελε να ηγεμονεύσει των Ελλήνων αντί των Σπαρτιατών. Προ αυτού οι Σπαρτιάτες, που δεν ήθελαν να χάσουν τα πρωτεία, ζητούν από τους Πέρσες και τους Θηβαίους να τους βοηθήσουν για να καταβάλουν τους Αθηναίους. Οι Θηβαίοι (επειδή ήθελαν την ελευθερία τους) και οι Πέρσες (επειδή ήθελαν αφενός να έχουν την κηδεμονία των μικρασιατικών πόλεων που έλεγχε η Αθήνα και αφετέρου να έρθουν και πάλι στο προσκήνιο).
Προ αυτού οι Σπαρτιάτες υποχρέωσαν όλες τις Βοιωτικές πόλεις να δεχτούν την ηγεμονία της Θήβας. Οι Αθηναίοι τότε εκστράτευσαν εναντίον των Βοιωτών και συγκρούστηκαν με αυτούς στην Τανάγρα το 457 π.Χ. Στη μάχη της Τανάγρας επικράτησαν οι Βοιωτοί και οι Σπαρτιάτες σύμμαχοί τους. Λίγους μήνες μετά όμως οι Αθηναίοι επανήλθαν και νίκησαν τους αντιπάλους τους στα Οινόφυτα
Η Βοιωτία πέρασε για ένα μικρό διάστημα στον έλεγχο της Αθήνας μέχρι το 447 π.Χ. όποτε οι Αθηναίοι ηττήθηκαν από τους Θηβαίους στη μάχη της Κορώνειας.
Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου οι Βοιωτοί τάχτηκαν στο πλευρό της Πελοποννησιακής συμμαχίας με εξαίρεση τις Πλαταιές, τις οποίες πολιόρκησαν οι Θηβαίοι οι οποίοι κατά την πρώτη πολιορκία δεν κατάφεραν να καταλάβουν την πόλη. Την πόλη πολιόρκησαν δύο χρόνια μετά οι Σπαρτιάτες οι οποίοι την κατέλαβαν μετά από δύο χρόνια πολιορκίας, το 427 π.Χ. Οι Πλαταιείς εγκατέλειψαν την πόλη τους και κατέφυγαν στην Αττική. Οι Βοιωτοί με στρατηγό τον Παγώνδα νίκησαν τους Αθηναίους στη μάχη του Δηλίου, το 424 π.Χ. αποτρέποντας τους Αθηναίους να καταλάβουν την περιοχή.
Αποφασιστική ήταν η σύγκρουση των δυο πόλεων στη ναυμαχία στους Αιγός ποταμούς το 405 π.Χ. που κατέληξε με συντριβή του αθηναϊκού στόλου από τους Σπαρτιάτες και έτσι η Σπάρτη έγινε στο εξής η μοναδική υπερδύναμη και ο μοναδικός ηγεμόνας του αρχαίου γνωστού κόσμου.
Με τη λήξη του Πελοποννησιακού πολέμου οι Θηβαίοι δεν έμειναν ικανοποιημένοι από την ηγεμονική πολιτική που ακολούθησε η Σπάρτη και εντάχθηκαν στον αντισπαρτιατικό συνασπισμό που σχηματίστηκε αργότερα και οδήγησε στον Κορινθιακό πόλεμο.
Ειδικότερα το 400 – 387 π.Χ. οι Σπαρτιάτες στέλνουν το στρατηγό Αγησίλαο στη Μ. Ασία με συμμαχικό στρατό, για να δει τι θα γίνει με τις εκεί ελληνικές αποικίες, τις οποίες ενοχλούσαν οι Πέρσες. Τότε οι Πέρσες υποκινούν αντισπαρτιατικό ρεύμα στην Ελλάδα μέσω των Θηβαίων. Οι Θηβαίοι νικούν την Σπάρτη στην Αλίαρτο το 395 π.Χ. και συμμαχούν με τους Αθηναίους, επειδή αυτοί έτσι τους δινόταν η ευκαιρία να βγουν και πάλι στο προσκήνιο. Προ αυτού και προτού προλάβει να διαλύσει το Περσικό κράτος, ο Αγησίλαος επιστρέφει στην Ελλάδα και δίνει μάχη με το συνασπισμό Αθηναίων και Θηβαίων στην Κόρινθο το 394 π.Χ. και νικιέται. Στη συνέχεια βλέποντας οι Σπαρτιάτες ότι οι Αθηναίοι αναπτύσσονται στέλνουν στην Περσία τον στρατηγό Ανταλκίδα να υπογράψει συνθήκη ειρήνης, κάτι που έγινε το 387 π.Χ., η καλούμενη Ανταλκίδειος ειρήνη.
395 - 386 π.Χ. «Κορινθιακός πόλεμος» στον οποίο οι Αθηναίοι συμμετέχουν με τους στρατηγούς Κόνων και Ιφικράτη.
377 π.Χ. Ίδρυση της δεύτερης αθηναϊκής συμμαχίας με σκοπό την αντιμετώπιση της εξάπλωσης της σπαρτιάτικης επιρροής.
Ειδικότερα το 400 – 387 π.Χ. οι Σπαρτιάτες στέλνουν το στρατηγό Αγησίλαο στη Μ. Ασία με συμμαχικό στρατό, για να δει τι θα γίνει με τις εκεί ελληνικές αποικίες, τις οποίες ενοχλούσαν οι Πέρσες. Τότε οι Πέρσες υποκινούν αντισπαρτιατικό ρεύμα στην Ελλάδα μέσω των Θηβαίων. Οι Θηβαίοι νικούν την Σπάρτη στην Αλίαρτο το 395 π.Χ. και συμμαχούν με τους Αθηναίους, επειδή αυτοί έτσι τους δινόταν η ευκαιρία να βγουν και πάλι στο προσκήνιο. Προ αυτού και προτού προλάβει να διαλύσει το Περσικό κράτος, ο Αγησίλαος επιστρέφει στην Ελλάδα και δίνει μάχη με το συνασπισμό Αθηναίων και Θηβαίων στην Κόρινθο το 394 π.Χ. και νικιέται. Στη συνέχεια βλέποντας οι Σπαρτιάτες ότι οι Αθηναίοι αναπτύσσονται στέλνουν στην Περσία τον στρατηγό Ανταλκίδα να υπογράψει συνθήκη ειρήνης, κάτι που έγινε το 387 π.Χ., η καλούμενη Ανταλκίδειος ειρήνη.
395 - 386 π.Χ. «Κορινθιακός πόλεμος» στον οποίο οι Αθηναίοι συμμετέχουν με τους στρατηγούς Κόνων και Ιφικράτη.
377 π.Χ. Ίδρυση της δεύτερης αθηναϊκής συμμαχίας με σκοπό την αντιμετώπιση της εξάπλωσης της σπαρτιάτικης επιρροής.
Το 375 π.Χ. οι Θηβαίοι εισέβαλαν στον Ορχομενό τον οποίο υπερασπίστηκαν οι Σπαρτιάτες. Οι δύο στρατοί συγκρούστηκαν στη γειτονική πόλη Τεγύρα και στη μάχη που ακολούθησε οι Θηβαίοι επικράτησαν. Επικεφαλής των Θηβαίων σε αυτή τη μάχη ήταν ο Πελοπίδας. Το 372 π.Χ. κατέλαβαν για μία ακόμα φορά τις Πλαταιές και την επόμενη χρονιά τις Θεσπιές ολοκληρώνοντας την ανάκτηση της ηγεμονίας τους σε ολόκληρη τη Βοιωτία.
Οι κινήσεις αυτές των Θηβαίων όμως οδήγησαν σε δημιουργία συνασπισμού εναντίον τους που αποτελούταν από τους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες. Οι Σπαρτιάτες με επικεφαλής τον Κλεόμβροτο βάδισαν εναντίον της Θήβας και οι δύο αντίπαλοι συγκρούστηκαν στα Λεύκτρα
Το 371 π.Χ. γίνεται η μάχη των Λεύκτρων μεταξύ Σπαρτιατών και Θηβαίων κατά την οποία ηττήθηκε η Σπάρτη και έτσι πλέον τερματίζεται η ηγεμονία της Σπάρτης. Η σημαντική νίκη των Θηβαίων οφείλονταν στη στρατηγική μεγαλοφυΐα του Επαμεινώνδα, που εφάρμοσε με επιτυχία το σύστημα της λοξής φάλαγγας και την ανδρεία του Ιερού Λόχου, που είχε οργανώσει και διοικούσε ο Πελοπίδας. Για εννέα περίπου χρόνια μετά τη μάχη των Λεύκτρων, η Θήβα γίνεται η πρώτη δύναμη στην Ελλάδα. Στη συνέχεια διατηρεί την ηγεμονία της στο χώρο της Βοιωτίας μέχρι την κάθοδο των Μακεδόνων
Οι κινήσεις αυτές των Θηβαίων όμως οδήγησαν σε δημιουργία συνασπισμού εναντίον τους που αποτελούταν από τους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες. Οι Σπαρτιάτες με επικεφαλής τον Κλεόμβροτο βάδισαν εναντίον της Θήβας και οι δύο αντίπαλοι συγκρούστηκαν στα Λεύκτρα
Το 371 π.Χ. γίνεται η μάχη των Λεύκτρων μεταξύ Σπαρτιατών και Θηβαίων κατά την οποία ηττήθηκε η Σπάρτη και έτσι πλέον τερματίζεται η ηγεμονία της Σπάρτης. Η σημαντική νίκη των Θηβαίων οφείλονταν στη στρατηγική μεγαλοφυΐα του Επαμεινώνδα, που εφάρμοσε με επιτυχία το σύστημα της λοξής φάλαγγας και την ανδρεία του Ιερού Λόχου, που είχε οργανώσει και διοικούσε ο Πελοπίδας. Για εννέα περίπου χρόνια μετά τη μάχη των Λεύκτρων, η Θήβα γίνεται η πρώτη δύναμη στην Ελλάδα. Στη συνέχεια διατηρεί την ηγεμονία της στο χώρο της Βοιωτίας μέχρι την κάθοδο των Μακεδόνων
Νεκροί της Μάχης των Λεύκτρων
Η Ηγεμονία Θήβας τερματίζεται με την ήττα των Θηβαίων και το θάνατο τού Επαμεινώνδα στη μάχη της Μαντινείας το 362 π.Χ. Τότε οι Μακεδόνες με το Φίλιππο στράφηκαν κατά των συνασπισμένων νοτίων Ελλήνων ( Σπαρτιατών, Αθηναίων, Μαντινέων, Ηλείων και Αχαιών) ζητώντας να πάρουν αυτοί την ηγεμονία των Ελλήνων. Μετά τη νίκη του, ο Φίλιππος πέρασε στην Πελοπόννησο, και έγινε δεκτός από όλες τις πόλεις, αλλά όταν έφθασε στη Σπάρτη του απαγόρευσαν να εισέλθει. Ο Φίλιππος δεν προσπάθησε να πάρει την πόλη δια της βίας και έφυγε.358 - 355 π.Χ. Εξέγερση των συμμάχων των Αθηναίων κατά τον λεγόμενο «Συμμαχικό πόλεμο» και διάλυση της Β΄ Αθηναϊκής συμμαχίας.
349 - 348 π.Χ. Ξεσπάει ο Ολυνθιακός πόλεμος κατά του βασιλιά Φίλιππου που λήγει με τη καταστροφή της Ολύνθου και την ήττα του αθηναϊκού στρατού.
346 π.Χ. Φιλοκράτειος ειρήνη μεταξύ Φιλίππου και Αθήνας. Η συνθήκη όριζε να κρατήσουν οι δύο πλευρές τα κεκτημένα.
Το 356 π.Χ. οι Βοιωτοί συμμετείχαν στον τρίτο ιερό πόλεμο εναντίον των γειτόνων τους Φωκέων ο οποίος έληξε το 346 π.Χ., μετά την ανάμειξη σε αυτόν των Μακεδόνων. Οι Μακεδόνες ενεπλάκησαν και στον τέταρτο ιερό πόλεμο που ξέσπασε το 340 π.Χ. Η ανάμειξή τους στα κοινά της νότιας Ελλάδας ανησύχησε τους υπόλοιπους Έλληνες που συγκρότησαν μία μεγάλη συμμαχία εναντίον τους. Οι αντίπαλοι συνασπισμοί συγκρούστηκαν στη Χαιρώνεια το 338 π.Χ.
Μετά τη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.) και τη συντριβή των Βοιωτών και των Αθηναίων από τον Φίλιππο, οι Θηβαίοι έχασαν την ηγεμονία τους στο βοιωτικό χώρο. Οι Ιερολοχίτες ενταφιάστηκαν σε ομαδικό τάφο (το Πολυάνδριο, στο σημείο όπου σκοτώθηκαν και επάνω στήθηκε μαρμάρινο λιοντάρι. Στη Θήβα επιβλήθηκε ολιγαρχικό πολίτευμα και στην Καδμεία εγκαταστάθηκε μακεδονική φρουρά.
Μετά τον θάνατο του Φιλίππου η Θήβα επαναστάτησε με αποτέλεσμα να εκστρατεύσει εναντίον της ο Μέγας Αλέξανδρος ο οποίος κατέστρεψε την πόλη (335 π.Χ.). Μόνο η οικία του μεγάλου Θηβαίου λυρικού ποιητή Πίνδαρου σώθηκε της καταστροφής, με εντολή του Μ. Αλεξάνδρου. Την πόλη ανοικοδόμησε πάλι ο Μακεδόνας βασιλιάς Κάσσανδρος το 316 π.Χ.
Μετά τη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.) και τη συντριβή των Βοιωτών και των Αθηναίων από τον Φίλιππο, οι Θηβαίοι έχασαν την ηγεμονία τους στο βοιωτικό χώρο. Οι Ιερολοχίτες ενταφιάστηκαν σε ομαδικό τάφο (το Πολυάνδριο, στο σημείο όπου σκοτώθηκαν και επάνω στήθηκε μαρμάρινο λιοντάρι. Στη Θήβα επιβλήθηκε ολιγαρχικό πολίτευμα και στην Καδμεία εγκαταστάθηκε μακεδονική φρουρά.
Μετά τον θάνατο του Φιλίππου η Θήβα επαναστάτησε με αποτέλεσμα να εκστρατεύσει εναντίον της ο Μέγας Αλέξανδρος ο οποίος κατέστρεψε την πόλη (335 π.Χ.). Μόνο η οικία του μεγάλου Θηβαίου λυρικού ποιητή Πίνδαρου σώθηκε της καταστροφής, με εντολή του Μ. Αλεξάνδρου. Την πόλη ανοικοδόμησε πάλι ο Μακεδόνας βασιλιάς Κάσσανδρος το 316 π.Χ.
Το 337 π.Χ. γίνεται συνέδριο των Ελλήνων στην Κόρινθο προκειμένου να εκλέξουν ένα ύπατο αρχηγό, για να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών, γιατί ανακατεύονταν και πάλι στα ελληνικά πράγματα, αλλά και για να πάρει εκδίκηση για τα έκτροπα που είχαν δημιουργήσει οι βάρβαροι (Πέρσες, Μήδοι, Φοίνικες κ.α.) επί Ξέρξου στην Ελλάδα. Το συνέδριο εξέλεξε το Φίλιππο το Μακεδόνα ως αρχηγό των Ελλήνων( και μετά τη δολοφονία του το γιο του Αλέξανδρο). Οι Σπαρτιάτες στο συνέδριο αυτό δεν ψήφισαν το Φίλιππο (και μετά το Μ. Αλέξανδρο) ως αρχηγό των Ελλήνων με το αιτιολογικό ότι εκείνοι ηγούνται άλλων και δεν ακολουθούν άλλους.
Μετά το θάνατο του Φιλίππου, οι Θηβαίοι προσπάθησαν να απαλλαγούν από τη μακεδονική φρουρά που είχε εγκαταστήσει εκεί ο Φίλιππος, όμως εκστρατεύει εναντίον τους ο Μ. Αλέξανδρος και καταστρέφει παντελώς την πόλη. Μόνο η οικία του μεγάλου Θηβαίου λυρικού ποιητή Πίνδαρου σώθηκε της καταστροφής, με εντολή του Μ. Αλεξάνδρου. Η πόλη της Θήβας ξαναχτίστηκε το 316 π.Χ. από τον Μακεδόνα βασιλιά Κάσσανδρο.
Μετά το θάνατο του Φιλίππου, οι Θηβαίοι προσπάθησαν να απαλλαγούν από τη μακεδονική φρουρά που είχε εγκαταστήσει εκεί ο Φίλιππος, όμως εκστρατεύει εναντίον τους ο Μ. Αλέξανδρος και καταστρέφει παντελώς την πόλη. Μόνο η οικία του μεγάλου Θηβαίου λυρικού ποιητή Πίνδαρου σώθηκε της καταστροφής, με εντολή του Μ. Αλεξάνδρου. Η πόλη της Θήβας ξαναχτίστηκε το 316 π.Χ. από τον Μακεδόνα βασιλιά Κάσσανδρο.
Το 197 π.Χ. η Θήβα με τις άλλες πόλεις της Βοιωτίας αποστάτησε από τους Μακεδόνες και προσχώρησε στους Ρωμαίους.
Το 86 π.Χ., όταν ο βασιλιάς Μιθριδάτης ξεκίνησε πόλεμο κατά των Ρωμαίων σε Ευρώπη και Ασία, η Βοιωτία τάχθηκε με το μέρος του, για να ξαναγυρίσει στους Ρωμαίους, όταν ο Σύλλας εισβάλλει στη Βοιωτία εκ νέου. Στη συνέχεια η Βοιωτία μετατράπηκε σε στάδιο αγώνων των Ρωμαίων, οι οποίοι διεξάγουν πολλούς εμφύλιους πολέμους. Την περίοδο της ρωμαϊκής κατοχής, η Θήβα και η Βοιωτία γενικότερα γνώρισε μεγάλη παρακμή και μαρασμό.
Το 86 π.Χ., όταν ο βασιλιάς Μιθριδάτης ξεκίνησε πόλεμο κατά των Ρωμαίων σε Ευρώπη και Ασία, η Βοιωτία τάχθηκε με το μέρος του, για να ξαναγυρίσει στους Ρωμαίους, όταν ο Σύλλας εισβάλλει στη Βοιωτία εκ νέου. Στη συνέχεια η Βοιωτία μετατράπηκε σε στάδιο αγώνων των Ρωμαίων, οι οποίοι διεξάγουν πολλούς εμφύλιους πολέμους. Την περίοδο της ρωμαϊκής κατοχής, η Θήβα και η Βοιωτία γενικότερα γνώρισε μεγάλη παρακμή και μαρασμό.
Βυζαντινή περίοδο
Ο Παυσανίας (Βοιωτικά 7,8) αναφέρει ότι όταν ο Μιθριδάτης άρχισε τον πόλεμο κατά των Ρωμαίων, η Θήβα προσχώρησε σ’ αυτόν και όταν ο Σύλλας εισέβαλε στη Βοιωτία, οι Θηβαίοι φοβήθηκαν και αμέσως άλλαξαν και στράφηκαν προς τη φιλία των Ρωμαίων. Αναφέρει επίσης ότι στις μέρες του όλη η κάτω Θήβα είχε ερημωθεί εκτός από το ιερό, Κατοικούνταν μόνο η Ακρόπολη που την ονόμαζαν Θήβα και όχι Καδμεία.
Βυζαντινή περίοδο
H Βοιωτία την Βυζαντινή περίοδο είχε οικονομική άνθηση. Ιδιαίτερα η Θήβα από το 365 έως το 1204 είχε γίνει πρωτεύουσα του θέματος της Eλλάδος.
Βυζαντινή περίοδο
H πόλη και η ευρύτερη περιοχή εντός ολίγου σχετικά χρόνου, ανέπτυξαν πολλές και ποικίλες εύρωστες βιομηχανίες, έτσι ώστε να είναι η πλουσιότερη, όλων των εκτός Ισθμού πόλεων. Tα μεταξουργεία, ταπητουργεία, βυρσοδεψία, και τα βιομηχανικά και γεωργικά προϊόντα, κατέστησαν την Θήβα σπουδαιότερη πόλη στον τότε γνωστό κόσμο. Ούτε οι επιδρομές των Βουλγάρων (1040) και των Nορμανδών (1147) δεν σταμάτησαν την οικονομική άνθηση της πόλης. O Βασίλειος ο Bουλγαροκτόνος επισκέφθηκε την Θήβα πηγαίνοντας στην Aθήνα και θεμελίωσε τον ναό των Tριών Ιεραρχών, στο σημείο που σήμερα σώζονται τα ερείπια του Αγίου Βασιλείου, κοντά στον Mητροπολιτικό Nαό (Λότζα). H Θήβα κατά τη Βυζαντινή περίοδο υπήρξε έδρα του στρατιωτικού Διοικητή (Δομέστικου), καθώς και πολλών άλλων. Γύρω στο 1199 μ.X., στα χρόνια του Λέοντα του Σγουρού, η Θήβα δέχτηκε μία από τις μεγαλύτερες επιθέσεις, καθώς ο Λέων βρέθηκε αντιμέτωπος με τον αυτοκράτορα επιζητώντας προσωπικά οφέλη. Ξεχωριστή ήταν στα χρόνια του μεσαίωνα, η παρουσία του Αγίου Iωάννη του Kαλοκτένη, που τιμάται, ως πολιούχος στη Θήβα, με την επωνυμία Νέος Ελεήμων.
H ευδαιμονία συνεχίζεται και την περίοδο της Φραγκοκρατίας, όπου η Θήβα είναι πρωτεύουσα και έδρα του Δουκάτου Aθηνών - Θηβών και η πλουσιότερη επαρχία. Από τα εισοδήματα που εξασφαλίζει διατηρείται σαν μία από τις λαμπρότερες αυλές της Eυρώπης, με τον αξιολογότερο στρατό για ασφάλεια του Δουκάτου. Σε τέτοιο σημείο ακμής είχε φτάσει η πόλη, που το 1373 μ.X. ο Πάπας Γρηγόριος ο IA' διοργάνωσε πανευρωπαϊκό συνέδριο στη Θήβα, στο οποίο προσήλθαν όλοι οι αυτοκράτορες και βασιλιάδες της Ευρώπης και συζήτησαν για την καταπολέμηση των Τούρκων που απειλούσαν την Ευρώπη. Κατά την περίοδο της δυναστείας των Φράγκων διατηρήθηκαν στην πόλη της Θήβας οι Γαλλικοί οίκοι των Δελαρός και Bρυενίων (1205 - 1311), οι Kαταλανοί βασιλιάδες της Σικελίας και της Aραγωνίας (1311 - 1387) και η κυριαρχία του Iταλικού οίκου Aτζαϊόλι (1387 - 1460). Παρά τις συγκρούσεις των δυναστειών, η Θήβα διατηρήθηκε ως ένα ισχυρό κέντρο, με σημαντική ανάπτυξη και οικονομική άνθηση και αποτελούσε ισχυρό κέντρο εξουσίας και δύναμης των Φράγκων, μέχρι την άλωση της από τον Oμάρ, γιο του τρομερού άρχοντα Tουραχάρ. Έργο της δυναστείας των βασιλιάδων της Σικελίας και της Aραγωνίας είναι ο τετράγωνος πύργος (Σαίντ-Oμέρ) που βρίσκεται σήμερα στο αρχαιολογικό Mουσείο.
Την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Θήβα είχε δωριστεί στη Bαλιδέ Σουλτάνα. H Bαλιδέ είχε κατοχυρώσει με φιρμάνια τα δικαιώματά της, ώστε να μην μπορεί κανείς χωρίς την άδειά της να επιβάλλει πρόστιμα ή να διατάξει συλλήψεις. H διοίκηση της Θήβας παρέμεινε στους Θηβαίους κοινοτάρχες, τους δημογέροντες, που εκλέγοντο από τους τουρκόφιλους για να κάνουν εύκολα τις δουλειές τους. H βιομηχανία των μεταξωτών και η γεωργία, τα πρώτα χρόνια εξακολουθούν να είναι σε άνθηση, ώστε η Θήβα να συνεχίζει να θεωρείται η πλουσιότερη πόλη. Μετά την παραχώρηση των πλουσιοχώραφων στους Τούρκους αξιωματούχους, άρχισε η πτώση της οικονομικής άνθησης. Οι γεωργοί άρχισαν να εγκαταλείπουν τα πεδινά και να φεύγουν προς τα γειτονικά ορεινά χωριά, επειδή δεν άντεχαν τους φόρους. H παιδεία ήταν ανύπαρκτη και μοναδική πηγή μάθησης ήταν τα μοναστήρια. Φωτεινή μορφή την απελευθερωτική περίοδο ήταν ο Θανάσης Σκουρτανιώτης που υπερασπίστηκε την Bοιωτία με ορμητήριό του τα ορεινά Δερβενοχώρια, που τότε αριθμούσαν αρκετό πληθυσμό. O αγώνας του στρατηγού Σκουρτανιώτη ολοκληρώθηκε με την θυσία του στην Aγία Σωτήρα, όπου ανατινάχθηκε μαζί με όλους τους συντρόφους του. Με τη νικηφόρα μάχη της Πέτρας, υπό την αρχιστρατηγία του Yψηλάντη, ελευθερώθηκε πλέον όλη η Bοιωτία. Μετά την συνθήκη της Aνδριανούπολης το 1829 η Ελλάδα γίνεται ανεξάρτητο κράτος. Στις 22/1/1830 με κοινή συμφωνία των προστάτιδων δυνάμεων δημιουργείται το ανεξάρτητο βασίλειο της Ελλάδας.
Μετά την σύσταση του ελληνικού κράτους, (1830), η Θήβα συνεχίζει να είναι η σπουδαιότερη πόλη της Βοιωτίας, αλλά και της Ελλάδας. Σε όλα τα νεότερα χρόνια επιφανείς Θηβαίοι πολίτες αναδεικνύονται και πρωταγωνιστούν στον πολιτικό στίβο, παίζοντας σημαντικό ρόλο στο πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τους τριακοσίους νέους ιερολοχίτες (1877) που πολέμησαν για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας και της Ηπείρου., Σημαντική παρέμβαση στην πόλη γίνεται με την εγκατάσταση προσφύγων λόγω της Μικρασιατικής καταστροφής. Τα σκληρά χρόνια της κατοχής είναι για την Θήβα, όπως για άλλες ελληνικές πόλεις, γεμάτα πείνα, θύματα, στερήσεις και προδοσίες. Σήμερα η Θήβα είναι σημαντική πόλη της Βοιωτίας, έδρα δήμου και πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας του νομού.
Κασσιτικός σφραγιδοκύλινδρος
Περιγραφή
Πλήθος σωστικών και λιγότερες συστηματικές ανασκαφές στην περιοχή των αρχαίων Θηβών έφεραν στο φως άφθονα στοιχεία για την ιστορία και την τέχνη της πόλης. Ομως η συνεχής κατοίκηση και η παρουσία μιας δυναμικής σύγχρονης πόλης πάνω από τα αρχαία λείψανα κατέστησαν αδύνατη την πλήρη έρευνα της θέσης. Η κατοίκηση άρχισε στα Νεολιθικά χρόνια (Πυρί) και ο οικισμός ήταν ήδη ισχυρός στην Πρωτοελλαδική (3000 - 2000 π.Χ) και Μεσοελλαδική περίοδο (2000 - 1600 π.Χ). Η πόλη έφθασε σε ύψιστο σημείο μαγαλείου και δύναμης στην Μυκηναϊκή περίοδο (1600-1100 π.Χ.). Η Θήβα ήταν μία αξιόλογη πόλη στα γεωμετρικά και αρχαϊκά χρόνια και στην κλασική περίοδο κέρδισε την "ηγεμονία" της Ελλάδας (371-362 π.Χ.) Μετά την μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.) και την πλήρη καταστροφή της από τους Μακεδόνες (335 π.Χ.), η Θήβα ουδέποτε ανέκτησε την παλαιότερη δόξα και δύναμή της.
Πριν το 1900 σποραδικές ανασκαφές έλαβαν χώρα στην περιοχή των Θηβών. Μεταξύ 1906 και 1929 ο Α. Κεραμόπουλλος ανέσκαψε μέρος του μυκηναϊκού ανακτόρου και των οχυρώσεων της Καδμείας, πολλούς μυκηναϊκούς θαλαμοειδείς τάφους και τον ναό του Ισμηνίου Απόλλωνος. Ο Ν. Πλάτων και η Ε. Τουλούπα (1963-5) και αργότερα άλλα μελη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας ανέσκαψαν νέα σπουδαία λείψανα του μυκηναϊκού διοικητικού κέντρου και τμήματα της κάτω πόλης των αρχαίων και μεσαιωνικών χρόνων. Κατά το 1993-95 αποκαλύφθηκε σημαντικός αριθμός (περίπου 250) πινακίδων σε Γραμμική Β γραφή κάτω από την οδό Πελοπίδου ("οπλοθήκη").
Στερεωτικές εργασίες στη Θήβα άρχισαν για πρώτη φορά το 1994 με την στερέωση - αναστήλωση του μνημειώδους θαλαμοειδούς τάφου "των Οιδίποδος Παίδων" στα Καστέλλια. Οι εργασίες συνεχίζονται και θα ολοκληρωθούν στα επόμενα χρόνια.
Πριν το 1900 σποραδικές ανασκαφές έλαβαν χώρα στην περιοχή των Θηβών. Μεταξύ 1906 και 1929 ο Α. Κεραμόπουλλος ανέσκαψε μέρος του μυκηναϊκού ανακτόρου και των οχυρώσεων της Καδμείας, πολλούς μυκηναϊκούς θαλαμοειδείς τάφους και τον ναό του Ισμηνίου Απόλλωνος. Ο Ν. Πλάτων και η Ε. Τουλούπα (1963-5) και αργότερα άλλα μελη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας ανέσκαψαν νέα σπουδαία λείψανα του μυκηναϊκού διοικητικού κέντρου και τμήματα της κάτω πόλης των αρχαίων και μεσαιωνικών χρόνων. Κατά το 1993-95 αποκαλύφθηκε σημαντικός αριθμός (περίπου 250) πινακίδων σε Γραμμική Β γραφή κάτω από την οδό Πελοπίδου ("οπλοθήκη").
Στερεωτικές εργασίες στη Θήβα άρχισαν για πρώτη φορά το 1994 με την στερέωση - αναστήλωση του μνημειώδους θαλαμοειδούς τάφου "των Οιδίποδος Παίδων" στα Καστέλλια. Οι εργασίες συνεχίζονται και θα ολοκληρωθούν στα επόμενα χρόνια.
Μνημεία
Μυκηναϊκό Ανάκτορο ή Καδμείον
Τμήματα του ανακτόρου, που ήταν δακοσμημένα με τοιχογραφίες, ανεσκάφησαν από τον Α. Κεραμόπουλλο (1906-1929) και αργότερα (1963-1995) από αρχαιολόγους της Θ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Ιδιαιτέρως σημαντικά είναι τα αρχεία των πήλινων πνακίδων Γραμμικής Β΄γραφής, οι ενεπίγραφοι ψευδόστομοι αμφορείς, το "Δωμάτιο του Θησαυρού" και η "Οπλοθήκη".
Ο ναός του Ισμηνίου Απόλλωνος
Ο ναός του Ισμηνίου Απόλλωνος ανήκει στην σπουδαιότερη λατρεία των Θηβών, μαζί με αυτήν της Δήμητρας Θεσμοφόρου και βρίσκεται στο πευκόφυτο λόφο μεταξύ του νεκροταφείου των Θηβών (Άγιος Λουκάς) και των Ηλεκτρών Πυλών. Ανασκάφηκε από τον Α. Κεραμόπουλλο (1916).
Τα λείψανά του ανήκουν σε ναό με διαστάσεις 21,60 Χ 9,23 μέτρα και έχει κιονοστοιχία 12 Χ 6 που κτίστηκε ίσως μετά την νίκη των Λεύκτρων (371 π.Χ.).Πριν από τον σωζόμενο σήμερα, υπήρχε ο αρχαϊκός και ο γεωμετρικός ναός. Από τον αρχαϊκό ναό σώθηκαν μόνο τμήματα της πήλινης κεράμωσης.
Μυκηναϊκός τάφοι
Οι πύλες της Καδμείας
Οι πύλες της Καδμείας. Από τις επτά μυθολογικές Πύλες των Θηβώς, των οποίων είναι γνωστά από την παράδοση περισσότερα ονόματα, μόνο η είσοδος ανάμεσα στους δύο κυκλικούς πύργους των Ηλεκτρών πυλών σώζεται σήμερα. Κοντά στις Προίτιδες και στις Ομοωίδες διατηρήθηκαν τμήματα του μυκηναϊκού τείχους (ανασκαφές 1915, 1984). Οι υπόλοιπες τοποθετούνται με βάση τις εξόδους της πόλης σε διάφορα σημεία. Οι πύργοι των Ηλεκτρών ανασκάφησαν από τον Α. Κεραμόπουλλο (1908) και χρονολογήθηκαν στην εποχή της ανάκτισης της πόλης από τον Κάσσανδρο (315 π.Χ.).
Τάφος του Ετεοκλή
He was of an honorable family, though left poor...but he was among the best educated among the Thebans; he had been taught to play the harp and to sing to its accompaniment by Dionysius [a famous musician], to play the flute by Olympiodorus, and to dance by Calliphron. For his instructor in philosophy he had Lysis of Tarentum, a Pythagorean, to whom he was so devoted that---young as he was---he preferred the society of a grave and austere old man, instead of companions of his own age.Born in 418 BCE, Epaminondas was, as noted by the Roman biographer above, a member of a Theban aristocratic family which, though without wealth, granted the future general a superior education. Intellectually and physically endowed, Epaminondas matured during the struggles of Thebes against the hegemonic authority of Sparta. During the Spartan occupation of Thebes, Epaminondas organized the liberation effort from within the city with the support of Athens. Alongside his colleagues Pelopidas and Gorgidas, Epaminondas led the overthrow of the Spartans in Thebes in 379. Following the Theban liberation, Epaminondas became a statesman, elected one of the seven Boeotarch who led the newly established Boiotian Confederacy by 371. In that year, an invasion of Boiotia by Sparta was challenged by Thebes at the Battle of Leuctra. Leading the Theban forces, Epaminondas recognized that the outnumbered Thebans could not defeat the Spartans. Instead, Epaminondas moved the elite Sacred Band unit from the right flank to the left, where, led by Pelopidas, they would engage the Spartan elite. Additionally, the ranks of the Theban phalanxes on the left flank were redoubled in numbers. While the weak Theban right flank was ordered to retreat and regroup continuously, the left flank broke through the Spartan lines and caused massive casualties in their ranks, a consequence of which was the start of the decline of Spartan military power.
-- Life of Epaminondas by Cornelius Nepos
In 370 Epaminondas invaded the Peloponnese, liberating both Acardia and Messenia from Sparta, and establishing them as regional counterbalances to the waning hegemon. Returning to Thebes, Epaminondas was condemned to death for exceeding the limits of his constitutionally defined powers as Boeotarch. The charges were dropped, enabling a second Peloponnese campaign in 369, after which he was again indicted and acquitted. The efforts of Epaminondas, and his political ally Pelopidas, resulted in the rise of Thebes as the latest, and final, hegemonic city-state in Hellas. With the defeat and death of Pelopidas in 364, Thebes had become the new evil, and thereby rallying point, in Hellenic politics.
The second Battle of Mantinea in 362 was both Epaminondas’s finest hour and one of the greatest Hellenic engagements of history. Duplicating the tactics at Leuctra, the Thebans and their allies successfully broke the lines of Sparta and her allies. As the pursuit of the retreating Spartans began Epaminondas fell from a mortal wound. He was, according to the Roman Cicero, "the first man…of Greece."
Πηγές / Βιβλιογραφία / Φωτογραφίες
Herodotus – Histories
Angold, Michael (1984) – The Byzantine Empire, 1025–1204
"Detailed census results 2011" (xls 2,7 MB). National Statistical Service of Greece. (Greek)
Θῆβαι. Liddell, Henry George; Scott, Robert; A Greek–English Lexicon at the Perseus Project.
Πίνακας 3. Πραγματικός πληθυσμός, επιφάνεια και πυκνότητα του πληθυσμού, με διάκριση σε αστικές και αγροτικές περιοχές καθώς και σε πεδινές, ημιορεινές και ορεινές περιοχές. Μέσος σταθμικός των υψομέτρων. (in Greek). Ελληνική Στατιστική Αρχή (Hellenic Statistical Authority). Retrieved 11 December 2013.
"Kallikratis law" (in Greek). Greek Ministry of the Interior. August 11, 2010. Retrieved June 8, 2014.
Raymoure, K.A. "Thebes". Minoan Linear A & Mycenaean Linear B. Deaditerranean. "The Linear B word te-qa-ja". Palaeolexicon. Word study tool for ancient languages. "KN 5864 Ap (103)". "PY 539 Ep + fr. + fr. + fr. (1)". "TH 65 Wu (γ)". "MY 508 X (unknown)". "TH 140 Ft (312)". DĀMOS: Database of Mycenaean at Oslo. University of Oslo.
https://temple.academia.edu/DanielBerman
http://www.encyclopedia.com
Θήβασδε. Liddell, Henry George; Scott, Robert; An Intermediate Greek-English Lexicon at the Perseus Project.
John Buckler, The Theban Hegemony, 371-362 avant J.-C., 1980, ISBN-0674876458.
Vasilis Anastopoulos http://www.panoramio.com/user/1876847
Palaima, Thomas G. (2004). "Sacrificial Feasting in the Linear B documents". Hesperia 73: 217–246.
Herodotus Bibliography VII:204 ,222,223.
http://www.krassanakis.gr
Alexander the Great. Encyclopædia Britannica.
Plutarch. Phocion. p. 17.
http://www.perseus.tufts.edu/hopper/
http://www.bitsofnews.com/
www.facebook.com/probole.thebaikoupolitismou
"The Parian Marble". The Ashmolean Museum. Retrieved 12 November 2012.
Siculus, Diodorus. "Book XIX, 54". Bibliotheca historica.
http://www.wikipedia.org/
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΤΣΩΝΑΣ http://www.panoramio.com/user/4898326?with_photo_id=40078044
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου